تاثیر سطوح مختلف کودهای شیمیایی ازته و فسفره، فاصله کاشت و مرحله برداشت بر روی عملکرد ماده خشک و روغن در گیاه بادرنجبویه .Melissa officinalis L

دانش فنی کشت بهینه گیاه «بادرنجبویه» تدوین شده است و قابل ارائه می باشد.

بادرنجبویه با نام علمی Melissa officinalis یکی از گیاهان مهم خانواده نعناعیان Lamiaceae می باشد با نام Balm که از کلمه Basam به معنی بلسان یا سالار (عمده) روغنهای با بوی مطبوع مشتق شده است.
بادرنجبویه گیاهی چند ساله با رشد فعال می باشد که عطر سرشاخه های آن شبیه لیمو می باشد. این گیاه بومی جنوب اروپا - غرب آسیا و شمال آفریقا می باشد و در حال حاضر در مناطق مختلف جهان کشت می شود.
بادرنجبویه در دوران ابن البیطار (1883-1877) به عنوان یک گیاه معطر و دارویی مصرف می شده است. این گیاه به عنوان درمان کننده کلیه بیماری های سیستم عصبی شهرت داشته است. تحقیقات انجام شده در آلمان نشان می دهد که روغن فرار این گیاه باعث آرامش اعصاب مرکزی شده و همچنین به عنوان داروی ضدتشنج عضلانی قوی نیز معرفی شده است.
با توجه به اثرات آرام بخشی، ضد تشنج، ضد باکتری و ضد ویروسی که این گیاه دارد در صنایع داروسازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بنابراین، با توجه به افزایش شناخت اهمیت گیاه بادرنجبویه در صنعت داروسازی ایران از یک طرف و کمبود اطلاعات و تحقیقات علمی در مورد آن از طرف دیگر، در این تحقیق تصمیم به بررسی اثرات برخی از عوامل زراعی موثر بر روی عملکرد ماده خشک و اسانس این گیاه گرفته شد.
این پروژه تحقیقاتی در مزرعه تحقیقاتی گروه پژوهشی کشت و توسعه جهاد دانشگاهی واقع در کرج جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف کود ازته (50، 100، 200 و 300 کیلوگرم ازت خالص در هکتار)، سطوح مختلف کود فسفره (25، 50، 100، 150 کیلوگرم P₂O₅ در هکتار)، فاصله کاشت (15، 30، 45 و 60 سانتیمتر) و مرحله برداشت (مرحله اول موقعی که ارتفاع گیاهان به 15 سانتیمتر رسید، در مرحله دوم گیاهان زمانی برداشت می شوند که گیاهان مرحله اول پس از برداشت، مجددا به ارتفاع 15 سانتی متر رسیده بودند، در مرحله سوم گیاهان زمانی برداشت شدند که در مرحله شروع گلدهی بودند، در مرحله چهارم برداشت پس از گلدهی کامل گیاهان انجام شد.
قابل به ذکر است که آزمایشات به طور جداگانه در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی (RCB) در سه تکرار انجام شدند.
وزن خشک برگ و ساقه و میزان اسانس در برداشتهای مختلف و در نتیجه عملکرد اسانس در واحد سطح محاسبه گردید.
نتایج بدست آمده نشان داده است که بهترین سطوح کود ازته از نظر تولید برگ خشک که محصول عمده این گیاه محسوب می شود 200 کیلوگرم ازت در هکتار می باشد و با توجه به عدم وجود اختلاف معنی دار بین سطوح 8 مختلف کود ازته از نظر عملکرد اسانس در واحد سطح، این سطح کودی توصیه می شود.
در مورد کود فسفره، با توجه به اینکه سطوح مختلف کود فسفره تاثیر معنی داری روی عملکرد اسانس نشان ندادند لذا میزان 100 کیلوگرم فسفر (P₂O₅) در هکتار مناسب ترین سطح کودی جهت عملکرد برگ و ساقه توصیه می شود.
اما در مورد فاصله کاشت، ملاحظه می شود که کاشت گیاه بادرنجبویه با فاصله 15 سانتیمتر موجب بدست آوردن بالاترین عملکرد برگ و ساقه خشک و نیز بالاترین عملکرد روغن می باشد.
از نتایج آزمایش مرحله برداشت می توان گفت برداشت گیاهان در مرحله اول بهترین مرحله برداشت جهت تولید ماده خشک و روغن گیاه در این آزمایش می باشد.

Lemon blam, Melissa officinalis L. is one if one most important members of the family Lamiaceae.
The word Blam is an abbreviation of Balsam, which means the chief of sweet - smelling oils.
Lemon blam is a vigorous perennial herd with a pleasant lemon scent. It is native to Southern Europe, West Asia and North Africa but it has been naturalized and cultivated widely elsewhere.
Lemon balm was used as an aromatic and medicinal plant since Ibn- al- Betar period.
It was widely used to treat all nervous system disorders. German research has shown that the volatile oil calms the central nervous system. It is considered to have antispasmodic activity too. The essential oil of M. officinalis L. leaves and shoot tips are of interest for pharmacology due to their sedative, antispasmodic, bacteriostatic and antivirus activity.
Accordingly, due to pharmaceutical importance of this plant from one side and severe shortage in scientific research about the plant from other side, this project had been conducted to study the effect of some Agricultural Factros on dry matter and oil yields.
This project had been conducted in the experimental station of Jahad Daneshgahi at Karaj, Tehran in 1997.
In this study, effect of nitrogen fertilizer levels (50, 100, 200 and 300 Kg N/ha), phosphorus fertilizer levels (25, 500, 100 & 150 /Kg P₂O₅/ ha), spacing (15, 30, 45 & 60 cm) and harvesting stage (stage 1: the first cut is done when the plants reach 15 cm in height, stage 2: harvesting starts together with the second cut of stage 1: when the latest reach 15 cm high again, stage 3: the plants are harvested in the beginning of flowering stage, stage 4: the plants are harvested when they reach a full- blooming stage).
All four experiments were conducted in RCB design in three replications separately.
Leaves and stems’ dry weight and oil content of different cuts and finally dry matter and oil yields were calculated.
Results indicated that 200 Kgs N/ha, 100 Kgs P₂O₅/ ha, 15 cm spacing and harvesting in first stage are recommended to give the highest dry matter and oil yields in these experiments.