بررسی اثر مقادیر مختلف شوری بر ویژگیهای زراعی و دارویی بابونه شیرازی

- ارائه گزارش نهایی طرح
- چاپ مقاله در .Industrial Crops and Products. 2010: 31; 557-562

یک راه استفاده از زمینهای مناطق خشک و نیمه خشک با مشکل شوری، استفاده از گیاهان مقاوم به شوری می باشد. بابونه (.Matricaria recuetita L) به عنوان یک گیاه دارویی یکساله، ممکن است به عنوان یک گیاهی اقتصادی که به رنج محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی سازگار است، جایگزین گیاهان زراعی شود. به منظور ارزیابی اثرات آبیاری با آب شور روی خصوصیات مورفولوژیکی، مقدار عناصر معدنی، درصد اسانس و آپی ژنین گلهای بابونه، یک آزمایش مزرعه ای در سالهای 1384-1382 انجام شد. در هر کرت نشاها در چهار ردیف با فاصله 20 سانتیمتر بین ردیف و 10 سانتیمتر روی ردیف کاشت شدند. آب آبیاری دارای 5 سطح شوری (16 و 12، 8، 4، 0.072) بر حسب دسی زیمنس بر متر بود. خصوصیات اندازه گیری شده در طول دوره رشد شامل وزن تازه گل، وزن خشک گل، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، مقدار اسانس و آپی ژنین بود. پس از برداشت مقدار عناصر معدنی (سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم) در قسمتهای هوایی و ریشه ارزیابی شد. تجزیه واریانس نشاندهنده اثر شوری در سطح %1 بر وزن تازه و خشک گل بود، بطوریکه مقایسه میانگین نشان داد افزایش شوری سبب کاهش وزن تازه و خشک گل شده و تیمار کنترل بالاترین مقدار وزن تازه و خشک را به دنبال داشت، ولی بر وزن خشک تاثیر معنی داری مشاهده نشد مقدار کاهش در وزن خشک در سطوح بیش از 8 دسی زیمنس معنی دار بود. در بررسی عناصر معدنی عناصر سدیم و کلر در سطح %1 و عنصر کلسیم در سطح %5تحت تاثیر قرار گرفت و بررسی میانگینها نشان دهنده افزایش سدیم و کلر با افزایش شوری بود،، که این افزایش تا سطح شوری 12 دسی زیمنس دیده می شد و در سطح شوری بالاتر مقدار جذب سدیم کاهش یافت. بررسی نسبت عناصر سدیم و کلر موجود در ساقه نشان دهنده تجمع بیشتر عناصر سدیم و کلر در ساقه نسبت به ریشه بود، که این مساله احتمالا به دلیل انتقال عناصر معدنی به ساقه جهت غلبه بر مشکل شوری می باشد. آنالیز تجزیه واریانس اجزای اسانس و مقدار آپی ژنین نشان داد که آبیاری با آب شور بر کمیت و کیفیت اسانس و مقدار آپی ژنین اثر معنی داری نداشت. نتایج ما نشان داد که بابونه گیاه کاملا مقاوم به شوری بوده و می تواند بطور اقتصادی در اراضی شور کاشت شود. با توجه به عدم تاثیر معنی دار سطوح مختلف شوری بر مواد موثره، همچنین عدم کاهش معنی دار وزن خشک گلها تا شوری 8 دسی زیمنس بر متر می توان نتیجه گیری نمود، که این گیاه قادر به تحمل شوری بوده و جهت بررسی دقیقتر این امر بهتر است گیاه مذکور در چند منطقه مختلف که دارای خاک شور می باشند، کاشته شود.

Cultivation of salt resistant crops is one of the way ways to utilize arid and semi-arid lands with salinity problems. Chamomile (Matricaria recuetita L.) as an annual medicinal herb, may be considered as an economic substituted for field crops irrigated with fresh water since it has adaptability to wide range of climate and soil. A field examination was conducted during 2004–2005 using complete randomized block design with four replications in order to evaluate the effects of saline irrigation water on morphological characters, mineral content, oil content, oil yield and apigenin content of chamomile. Each plot was sown by hand in four rows with 20 cm between and 10 cm within lines. The irrigation water had 5 different salinity levels (00.72, 4, 8, 12 and 16 dS m^-1). The investigated characters through cultivation were fresh weight of flower (g), dry weight of flower (g), dry weight of aerial stems (g), dry weight of root (g), oil yield (kg/h), oil content (%) and apigenin content (%). After harvesting, the content of minerals (Na⁺, Cl^-, K⁺, Ca²⁺, Mg²⁺) were evaluated in aerial parts and roots of each plot. Analyse of variance Meanshoed significant differences for fresh and dry weight. Mean comparisons for fresh and dry flower weight in different treatments showed that fresh flower yieldthey decreased with increasing salinity and it was higher in control compared to others but decreasing dry weight was significant in levels more than 8ds/m. Evaluation mineral elements shwed significant different in Na and Cl since increased with salinity levels. Higher accumulations of Na⁺ and Cl^- in the stem than those in the root are probably due to the translocation of minerals to stem which cause the plant to overcome salinity. Analysis of variance on essential oil components and apigenin content showed that saline irrigation water had no significant effect on oil quantity (yield and content), oil quality (chemical composition) and apigenin content. Our results showed that chamomile is very resistant to salinity and better than for exact evaluation, this plant cultured in different rogion with saline soil. can be cultivated economically in saline water conditions.