صحيحه ابان، روايتي در باب ديات است كه بر اساس آن، ديه جراحت زن و مرد، تا يك سوم ديه كامل، با هم برابر است، ولي در بيشتر از آن، ديه زن به نصف كاهش پيدا مي كند. امام صادق عليه السلام ـ كه اين حكم را براي ابان فرمود ـ در برابر تعجب ابان، او را از به كارگيري قياس، نهي نمود.
صحيحه ابان با بسياري از مسايل كلي استنباط ارتباط دارد. قياس اولوليت، اعتبار حكم عقل، امكان كشف ملاكات احكام، حجيت قطع، از جمله اين مسايل است كه در اين مقاله مورد بررسي قرار گرفته و در ضمن ارايه ديدگاه هاي مختلفي كه درباره اين روايت مطرح شده است، تاثيرات آن بر فهم منطق اجتهاد، مورد كنكاش واقع شده است.