بازشناسي اثر آيين هاي جمعي بر پيكره بندي شهر سنتي (مطالعه موردي سمنان)

نمادها و آيين هاي جمعي نظم و قواعد خاصي را بر پيكره بندي شهرهاي سنتي اعمال مي کنند. بازشناسي اين تاثير به عنوان يک متغير مستقل در کنار مناسبات معيشتي و عوامل محيطي هدف اين مقاله است. بافت تاريخي شهرسمنان به لحاظ امکان بازشناسي پيکره کلي آن (قبل از دوران معاصر) به عنوان نمونه موردي تحقيق انتخاب شده، مجموعه مطالعات انجام شده، تعامل تاريخي پيکره بندي شهر را با مجموعه آيين هاي سوگواري امام سوم شيعيان نشان مي دهد. تطبيق فضا و صحنه هاي خاص برگزاري آيين با پيكره شهر تا حدي است كه بدون توجه به آن نمي توان تحليل كاملي از شكل و سازمان فضايي شهر به دست داد. تحليل بيش از30 مورد از تکايا به عنوان نقاط کانوني برگزاري آيين ويژگي هاي شکلي، مفهومي و کارکردي غيرقابل انکاري را آشکار مي کند، مجموعه مراسم و حرکات آييني سبب شده تا: موقعيت استقرار تکايا نسبت به بافت همجوار و فواصل آنها از هم از نظم نسبتا مشخصي برخوردار باشد. شهر در برگزاري اين آيين از حالت معمول خود خارج شده و به صحنه نمايش عظيم و گسترده اي تبديل مي شود نمايشي كه توسط ساكنين شهر به اجرا درمي آيد و در آن بازيگر و بيننده نمايش موجوديت واحدي را تشكيل مي دهند. گذشته از اينکه نقاط اصلي و کانوني شهر در اين مراسم نقش با اهميتي دارند. کالبد شهر ناگزير از تطبيق با نوع مراسم است.