تعاوني هاي بازاريابي: ضرورتي در اقتصاد کشاورزي ايران

به موازات گذر از کشاورزي سنتي به کشاورزي تجاري بر مشکلات کشاورزان در رابطه با عرضه محصول به بازار افزوده مي شود. با توجه به اينکه واحدهاي توليدي کشاورزي کوچک هستند، ميزان محصول به بازار عرضه شده اندک بوده و کشاورزان به ناچار محصول خود را به قيمت پايين به خريداران محلي ياميدان داران مي فروشند. در بسياري کشورها شرکت هاي تعاوني روستايي و کشاورزي به کمک کشاورزان شتافته و به حل اين مشکل اقدام کرده اند. شرکت هاي تعاوني روستايي در ايران در زمينه بازاريابي محصولات کشاورزي فعاليت قابل ملاحظه اي نداشته اند. هدف ازاين مقاله، بررسي عملکرد تعاوني هاي روستايي در زمينه بازاريابي محصولات کشاورزي در ايران و امکان گسترش خدمات بازاريابي اين شرکت ها مي باشد. به منظور انجام بررسي از روش نمونه گيري طبقه بندي شده استفاده و بر اين اساس با توجه به شرايط اقليمي ابتدا هشت استان انتخاب و در هر استان با توجه به تنوع محصولات توليدي و فاصله با مرکز شرستان نمونه اي از شرکت هاي تعاوني روستايي انتخاب شد. در مجموع 159  شرکت تعاوني روستاي و 39 اتحااديه تعاوني جهت مطالعه انتخاب و با 3886 نفر از اعضا و مدير عامل از راه پرسش نامه مصاحبه گرديد. نتايج بدست آمده نشان مي دهد که اعضا تعاوني در رابطه با فروش محصول د ربازار با مشکلات زيادي روبه رو هستند. بيشتر آنان بخش اعظم محصولات خود را در زمان برداشت به فروش رسانده و اين امر سبب کاهش قيمت محصول و در نتيجه درآمد آنان مي گردد. برخي نيز به منظور تامين هزينه هاي مصرفي، پرداخت بدهي و تامين هزينه هاي توليد، به فروش محصول به صورت سلف (پيش از برداشت) مبادرت نموده که اين امر منجر به کاهش بيشتر درآمد مي گردد. مشکلات عمده در زمينه فروش شامل قيمت پايين و عدم ثبات قيمت ها، بالابودن هزينه حمل و نقل، ناآگاهي کشاورز از وضعيت بازار، افت بالا و عدم دريافت به موقع بهاي محصول مي باشد. شرکت هاي تعاوني در زمينه فروش محصول فعاليت چنداني نداشته و دلايل آن کمبود سرمايه و نقدينگي و عدم وجود امکاناتي مانند انبار، وسايل حمل و نقل و صنايع تبديلي ذکر شده است. افزون بر اين، مشارکت ضعيف اعضا در اداره امور تعاوني ها از مشکلات اصلي مي باشد. در پايان مقاله پيشنهادهايي جهت توسعه فعاليت هاي بازاريابي محصولات از راه شرکت هاي تعاوني مطرح شده است.