بررسي روند تكامل متابوليكي بذرهاي زبان گنجشك شمال ايران (Fraxinus excelsior) با استفاده از تغييرات آنزيم ها و كاتيون ها

اين بررسي در دو استان شمالي كشور (گيلان و مازندران)، در مورد درختان زبان گنجشك (ون) انجام شده است. در استان مازندران در دو ارتفاع 80 متر و 1100 متر از سطح دريا و در استان گيلان در سه ارتفاع جلگه اي (10 متر)، پايين بند اسالم (450 متر)،‌ ميان بند (700-1000 متر) و بالا بند اسالم (1000-2300 متر) انجام شده است. بعد از انجام مطالعات زيست محيطي و يادداشت برداري هاي لازم پايه هاي زبان گنجشك هر قطعه مطالعاتي انتخاب شده اند.
مطالعات زيست محيطي و تفسير مولفه هاي اكولوژيكي، ثابت كرده اند كه به دليل بهم خوردن اكوسيستم هاي طبيعي مناطق جنگلي ايران، بذرهاي اغلب پايه هاي طبيعي زبان گنجشك پوك بوده و همچنين به علت تردد بيش از اندازه دام، زادآوري طبيعي در پاره اي از مناطق تحت مطالعه مشاهده نشده است. از مرحله ظهور جوانه گل در درختان تا مرحله رسيدن ظاهري بذرها (پاييز تا پايان آبان ماه سال بعد) نمونه برداري انجام شده است. نمونه برداري ها و آزمايش ها در سه سال متوالي انجام شده است. نمونه ها عصاره گيري شده و تغييرات كمي و كيفي پروتئين ها و آنزيم پراكسيداز بوسيله پي آكريل اميد ژل اكتروفورز و روش هاي اسپكتروفتومتري اندازه گيري شده است. همچنين تغييرات كيفي پراكسيداز در برداشت هاي مختلف با يكديگر مقايسه شده اند. كاتيون هاي سديم، پتاسيم و كلسيم نيز در زمان هاي مختلف نمونه برداري با استفاده از دستگاه فليم فتومتر اندازه گيري و مقايسه شده اند.
اين نتايج از تغييرات كمي و كفي پروتئين ها، آنزيم ها و ايزوآنزيم هاي پراكسيداز در زمان هاي نمونه برداري حكايت مي كنند. جوانه ها قبل از باز شدن داراي كمترين تعداد باندهاي ايزوآنزيمي و حداقل فعاليت پراكسيداز و پروتئين بوده اند. در فاصله زماني تير و مرداد پروتئين ها و آنزيم پراكسيداز هم از نظر كمي و هم از نظر كيفي (تعداد باندهاي ايزوآنزيمي) در بيشترين حد خود بوده اند. در زمان رسيدن كامل بذرها آنزيم پراكسيداز در حداقل خود بوده و منطقه استقرار مولكول هاي ايزوآنزيمي محدود به مناطق مولكول هاي سنگين بوده است. از نظر تعداد نيز، باندهاي ايزوآنزيمي حداقل را نشان داده اند. تغييرات كمي پروتئين كم و بيش با تغييرات پراكسيداز هماهنگ بوده است. طي دوره تکامل بذرها ميزان کاتيون هاي سديم، پتاسيم و کلسيم نيز مرتب تغيير کرده است. تغييرات عنصر سديم به مراتب بيش از دو عنصر كلسيم و پتاسيم بوده است. عنصر سديم خود را به عنوان يكي از كاتيون هاي موثر در تكامل متابوليكي بذرها معرفي كرده است. تحت تاثير تيمارهاي مختلف شامل برداشت فصلي (اوايل شهريور، اواخر شهريور، اوايل و اواخر مهر ماه)، مدت 15 روز نگهداري در دماهاي 8- و 4 درجه سانتيگراد و تيمارهاي غذايي آب مقطر و آب اكسيژنه)، تيمار برداشت اواخر شهريور ماه (حدود يك ماه و نيم قبل از تغيير رنگ بذرها)،‌ دماي 8- درجه به مدت 15 روز و محيط غذايي آب اكسيژنه بهترين پاسخ را داده اند (شرايط شاهد با درصد صفر جوانه زني، به حدود 100% رسيده است).