زمينه وهدف: پيوند مغز استخوان (BMT) درمان بسياري از بيماريهاي بد خيم و غير بدخيم است و عوارض دراز مدت آن مثل استئوپوروز بايد در نظر گرفته شود. هدف از اين مطالعه بررسي کاهش تراکم استخوان بعد از BMT در بيماران مبتلا به لوسمي يا لنفوم است.
روش بررسي: در اين مطالعه همگروهي آينده نگر، 63 بيمار که به دليل لوسمي حاد و مزمن و لنفوم تحت پيوند مغزاستخوان قرار مي گرفتند وارد مطالعه و در پايان تعداد 28 نفر بررسي شدند. چگالي معدني استخوان (BMT) قبل از پيوند، شش و 12 ماه پس از آن اندازه گيري شد. استئوکلسين و آلکالين فسفاتاز و تلوپيتيد C_ ترمينال کلاژن نوع I و غلظت سرمي کلسيم، فسفر، ويتامين D، PTH و هورمونهاي جنسي نيز به همين ترتيب بررسي شدند.
يافته ها: BMD در گردن فمور از0.13± 1.01 گرم بر سانتي متر مربع در زمان پيوند به 0.13 ± 0.96 گرم بر سانتي متر مربع در ماه ششم رسيد که با p<0.001 افت معني دار داشت. سطح آلکالن فسفاتاز در ماه دوازدهم به طور معني داري بيشتر بود (p=0.007). در خصوص استئوکلسين، اختلاف مشاهده شده در دوره هاي زماني مختلف از نظر آماري معني دار نبود(p=0.15). نوسانات افزايشي متوسط ICTP معني دار شده است(p=0.04) سطح کلسيم در ماه ششم و سطح فسفر در ماه دوازدهم با p=0.002 و p=0.04 افزايش معني دار داشت. سطح ويتامين D و پاراتورمون از ماه ششم تا ماه دوازدهم با p=0.04 و p=0.01 به طور معني داري کاهش داشت. کاهش استروژن در خانم ها در ماه ششم از نظر آماري معني دار بود (p=0.01) و در ساير شرايط، نوسانات آن از نظر آماري معني دار نبود. به طور کلي تغييرات تستوسترون نيز در مردان از نظر آماري معني دار نبود.
نتيجه گيري: خطر تحليل استخوان در هر دو نوع پيوند اتولوگ و آلوژن در ناحيه گردن استخوان ران بيشتر از مهره هاي کمري است و اين امر، در شش ماه نخست پس از پيوند رخ مي دهد. راهکارهاي پيشگيري و درمان بايد مورد توجه قرار گيرند.