سابقه و هدف: نوجواني، مرحله مهمي از رشد و تكامل به شمار مي رود و تغذيه نامناسب در اين دوران، احتمال بروز بيماري هاي غيرواگير را در سال هاي بعدي زندگي افزايش مي دهد. مطالعه حاضر جهت تعيين شيوع كم وزني، در معرض خطر اضافه وزن، اضافه وزن و كوتاه قدي در قالب طرح «برنامه مداخله آموزش تغذيه اي- بهداشتي در جهت ساماندهي بوفه هاي مدارس و اصلاح رفتارهاي غذايي دانش آموزان» انجام گرفت.
مواد و روش ها: مطالعه حاضر با روش توصيفي- مقطعي (Cross-sectional) روي 780 دانش آموز در 12 مدرسه راهنمايي دولتي شرق تهران انجام شد. مدارس مورد بررسي به تفكيك جنس و تراكم جمعيت دانش آموزان، محدوده هاي شمال، جنوب، شرق، غرب و مركز در منطقه 4 آموزش و پرورش شهر تهران، توسط مسئولان منطقه و نمونه ها در هر مدرسه، با روش سيستماتيك و به طور تصادفي در هر پايه انتخاب شدند. پرسشنامه وضعيت دموگرافيك براي هر يك از نمونه هاي مورد بررسي، تكميل و اندازه گيري هاي تن سنجي شامل وزن و قد انجام شد. نمايه توده بدن) (BMI با تقسيم وزن بر مجذور قد (Kg/m2) محاسبه شد و بر اساس مقادير شاخص BMI براي سن نوجوانان، كم وزني (صدک £5)، در معرض خطر اضافه وزن (صدك 85 تا 95) و اضافه وزن (صدك ³95)، همچنين كوتاه قدي بر اساس شاخص قد براي سن (صدك <10) در مقايسه با جداول استاندارد CDC2000 تعيين شد. داده ها توسط آزمون هاي آماري كاي دو، دقيق فيشر و T-testبا استفاده از نرم افزار SPSS11.5 و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
يافته ها: ميانگين سن دختران و پسران مورد بررسي به ترتيب 13.3±1 و 13.3±0.95 سال بود. از نظر بعد خانوار 53.5% از نوجوانانِ مورد بررسي، متعلق به خانوارهاي 4نفره و كمتر بودند. شغل 43% پدران كارمند و اكثر مادران (88%) خانه دار بودند. بالاترين فراواني ميزان تحصيلات پدر و مادر ( به ترتيب 34% و 39%) ديپلم بود. ميانگين وزن (Kg) در دختران و پسران به ترتيب 48.3±11.9 و 47.9±13.3 و قد 153.6±7 (Cm)و 153.4±10.1 و ميانگين BMI آنها 20.2±4.2 بود. به طور كلي بررسي وضعيت تن سنجي نمونه ها نشان داد كه 6% كم وزن، 12% در معرض خطر اضافه وزن، 13% داراي اضافه وزن و 14.5% كوتاه قد بودند.
نتيجه گيري: يافته ها نشان داد كه اضافه وزن و كوتاه قدي در نوجوانان مدارس دولتي شرق تهران رو به افزايش است و اين مهم نه تنها بر وضعيت سلامت كنوني آنان تاثيرگذار است، بلكه با افزايش خطر بيماري هاي مزمن در سالهاي بعد، توسعه جامعه را نيز با چالش هاي جدي مواجه مي سازد. به همين دليل، برنامه هاي مداخله تغذيه اي مناسب براي اين گروه سني با استفاده از فناوري هاي روزآمد از اولويت هاي اساسي در برنامه توسعه پايدار كشور محسوب مي شود.