ارزيابي عملكرد دانه و اجزاي آن در ژنوتيپ هاي گندم تحت تاثير تنش خشكي پس از گل دهي

تنش خشكي يكي از مهم ترين عوامل محدود كننده عملكرد گياهان زراعي است. به منظور مطالعه تاثير تنش خشكي بر عملكرد دانه و اجزاي آن در 9 ژنوتيپ گندم نان و يك ژنوتيپ گندم  دوروم آزمايش مزرعه اي طي سال زراعي 1382-83 در منطقه باجگاه شيراز انجام شد. اين آزمايش در قالب دو طرح بلوك كامل تصادفي جدا از هم با دو سطح رطوبتي مطلوب و تنش خشكي پس از گل دهي با سه تكرار طراحي و اجرا شد. تنش خشكي پس از گل دهي سبب كاهش عملكرد دانه و اجزاي آن در تمامي ژنوتيپ ها گرديد. ميانگين صفات در شرايط تنش خشكي كاهش معني دار يافت(p£%5)، با اين وجود، كاهش تعداد سنبلك در سنبله و سنبله در متر مربع معني دار نبود. كاهش تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه، علت اصلي افت عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي بود. ژنوتيپ گهر بيشترين عملكرد دانه (4149 كيلوگرم در هكتار( را شرايط تنش خشكي توليد كرد، در حالي كه در شرايط مطلوب بيشترين عملكرد دانه (6674 كيلوگرم در هكتار( از ژنوتيپ نيك نژاد به دست آمد. بر اساس شاخص حساسيت به تنش، ژنوتيپ هاي كوهدشت و Boholh-15 به ترتيب كمترين و بيشترين حساسيت به تنش را از خود بروز دادند. تجزيه هم بستگي عملكرد دانه با اجزاي آن نشان داد كه در شرايط تنش خشكي، تعداد سنبله در متر مربع (r=0.751) و عملكرد بيولوژيك (r=0.707) بالاترين هم بستگي را با عملكرد دانه دارند (p£%5)، در حالي كه در شرايط مطلوب، بالاترين هم بستگي با عملكرد دانه متعلق به تعداد دانه در سنبله (r=0.864) و عملكرد بيولوژيك (r=0.848) بود. بر اين اساس، مي توان گزينش ژنوتيپ ها براي عملكرد دانه زيادتر را در هر شرايط رطوبتي با استفاده از صفات داراي بيشترين ضريب هم بستگي با عملكرد دانه انجام داد. در مجموع، به نظر مي رسد ژنوتيپ هاي گهر و نيك نژاد به دليل داشتن پتانسيل عملكرد دانه بالاتر در شرايط مشابه با پژوهش حاضر قابل توصيه باشند.