برآورد هزينه خارجي بخش جاده اي کشور بر محيط زيست اجتماعي (با تاکيد بر تصادفات جاده اي)

تصادفات ترافيکي يکي از عوامل بسيار مهم مرگ و مير و صدمات شديد جاني و مالي بوده و آثار سنگين اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آن، جوامع بشري را به شدت مورد تهديد قرار داده است. شدت اين صدمات در کشورهاي در حال توسعه بيشتر بوده و از اين رو تعداد و شدت تصادفات در کشورهاي مذکور در مقايسه با کشورهاي توسعه يافته چندين مرتبه بالاتر است. در اين ميان، تصادفات جاده اي به علت سرعت بالاي وسايل نقليه اغلب خسارات بسيار سنگين جاني و مالي داراي ضايعات سنگين تري نسبت به تصادفات درون شهري است. اصولا هزينه تصادفات از دو بخش اصلي هزينه هاي داخلي و خارجي تشکيل مي شود که، هزينه هاي خارجي شامل قيمت جان انسانها و آثار منفي اقتصادي معلوليتها و جراحات رواني است. در اين نوشتار با توجه به آمار موجود کشته ها در تصادفات جاده اي کشور (ايران) در طي سالهاي 79-1378 بخشي از هزينه هاي خارجي آنها شامل هزينه هاي فوت و معلوليت برآورد مي شود.
براي کمي سازي اثرات تصادفات بر سلامتي انسان و مرگ و مير، از شاخص DALY (Disability Adjusted Life Year) استفاده مي شود که، شاخصي براي سنجش وضعيت سلامتي انسانها (با ديدگاه اقتصادي هزينه- فايده) و تنها شاخص کمي براي سنجش هزينه خارجي فوت، بيماري يا معلوليت است و نماينده سالهاي از دست رفته عمر ناشي از مرگ نابهنگام تا معلوليت نسبي است. سپس ارزش ريالي هر DALY (سالهاي از دست رفته عمر) به چند روش تعيين مي شود که با ادغام اين دو مطلب، هزينه خارجي تصادفات جاده اي و سهم آن از توليد ناخالص داخلي کشور محاسبه مي شود.