بررسي مرغوبيت و طبقه بندي رويشگاه هاي طبيعي توسكاي ييلاقي در مازندران

براي تعيين درجه مرغوبيت و حاصلخيزي رويشگاه هاي طبيعي توسكاي ييلاقي به عنوان چهارمين درخت مهم تجارتي جنگلهاي شمال كشور، نخست مناطق انتشارطبيعي آن در غرب مازندران شناسايي و بعد تعداد 65 قطعه، نمونه آماري هر يك به مساحت 5 آر در توده هاي همسال و خالص در طبقات قطري ده الي شصت سانتيمتري انتخاب گرديدند. در هر قطعه نمونه، جهت (جبه ه)، شيب، ارتفاع از سطح دريا، سن تقريبي توده، قطر كليه درختان و ارتفاع غالب 15 اصله از قطورترين درختان، طول تنه بدون شاخه، درجه كيفي، ارتفاع هرس طبيعي و سلامت تنه آنها مورد بررسي و اندازه گيري قرارگرفتند.
در اين تحقيق در كل، تعداد 1876 اصله درخت توسكا در نقاط مختلف غرب مازندران اندازه گيري شدند و همچنين تعداد 325 اصله از آنها (قطورترين درختان قطعه نمونه) مورد بررسيهاي دقيق جنگل شناسي قرار گرفتند. در نتيجه اين پژوهش آشكار شد كه توسكاي ييلاقي به طور عام به صورت خالص و همسال در خاكهاي آبرفتي حاشيه رودخانه ها و دره ها و در شرايط مناسب تغذيه معدني و آبي تشكيل مي شود و با افزايش شيب زمين در دامنه ها و كاهش رطوبت نسبي خاك، توده هاي خالص كمتر شكل مي گيرند و درختان توسكا به صورت انفرادي و آميخته با گونه هاي ديگر ظاهر مي شوند. تعداد درخت از حداقل 200 (طبقه قطري 60) تا حداكثر 1100 (طبقه قطري 10)اصله در هكتار متغير است. سطح مقطع برابر سينه جنگل از 12 مترمربع براي طبقه قطري 10 سانتيمتر تا 56.8 مترمربع در هكتار براي طبقه قطري 60 سانتيمتر نوسان دارد. موجودي سرپاي جنگل براي توده هاي با قطر متوسط 10 سانتيمتري حدود 70مترمكعب در هكتار و با قطر متوسط 60 سانتيمتري حدود 720 مترمكعب در هكتار برآورد مي شود.
بيش از 35 درصد درختان مورد مطالعه درجه كيفي يك و بيش از 50 درصد آنها درجه كيفي 2 و بقيه درجه سه داشتند.
در پي اين پژوهش معلوم شد كه منحنيهاي ارتفاع غالب / قطر غالب (سن) معيارمناسبي براي سنجش مرغوبيت رويشگاه هاي مختلف اين گونه جنگلي است.
در نتيجه اين پژوهش و با در نظر گرفتن قطر 35 سانتيمتري به عنوان قطر پايه دربرآورد مرغوبيت رويشگاه و براي همين قطر برابر سينه، ارتفاع غالب از 20 تا 32 مترتغيير مي كند كه مي توان آنرا به چهار طبقه 3 متري تقسيم نمود و هر كدام را براي درجه معيني از مرغوبيت و كيفيت رويشگاه در نظر گرفت. بر اساس اين اصول، براي قطر برابر سينه متوسط 35 سانتيمتري درختان غالب (سن 40ـ30)، اگر ميانگين ارتفاع درختان غالب 32ـ29 متر باشد درجه مرغوبيت يك، 29ـ26 متر درجه مرغوبيت دو، 26ـ23متر درجه مرغوبيت سه و 23ـ20 متر درجه مرغوبيت 4 بدست مي آيد.
دانستن مرغوبيت و درجه كيفي رويشگاه و نيز كميت توده سرپا و رويش جنگل به مديريت درخور هر رويشگاه معين كمك مي كند. اين نتايج راهگشاي تهيه و تدوين جدولهاي محصول براي گونه توسكاي ييلاقي در مازندران خواهد بود.