جذب، تراجائي و بازتراجائي دو عنصر مس و منگنز در غلظت هاي مسموم كننده در سه گياه برنج، ذرت و آفتابگردان

رويش گياه بر روي خاك هاي حاوي مقادير مسموم كننده عناصر فلزي سنگين، باعث كاهش رشد و نيز عامل انتقال اين عناصر به زنجيره غذايي است. مس و منگنز از آلاينده هاي مهم خاك هاي كشاورزي و مرتعي محسوب مي شوند. اين دو عنصر داراي خواص فيزيكوشيميايي كاملا متفاوت مي باشند و احتمال مي رود ساز و كارهاي تحمل گياهان نسبت به اين دو عنصر نيز كاملا متمايز باشد. در اين پژوهش سه گونه مهم زراعي برنج، ذرت و آفتابگردان براي بررسي و مقايسه اثرات فيزيولوژيكي مسموميت با دو عنصر مس و منگنز انتخاب شدند. نتايج نشان داد كه هر سه گونه، در غلظت هاي هم مولار نسبت به مس حساس تر از منگنز بودند، برنج مقاوم ترين گونه به سميت و در عين حال حساس ترين گونه به سميت منگنز بوده است، در حالي كه آفتابگردان بيشترين حساسيت را به سميت مس و بيشترين مقاومت را به سميت منگنز از خود نشان داد. مقدار انباشتگي اين دو عنصر ارتباطي با ميزان مقاومت نداشت، به طوري كه برنج با بيشترين انباشتگي مس، بيشترين مقاومت را نسبت به اين عنصر نشان داد و آفتابگردان با بيشترين انباشتگي منگنز بيشترين مقاومت نسبت به اين عنصر را ظاهر نمود. در هر سه گونه جذب منگنز به مراتب بيشتر از مس و برعكس تراجائي اين عنصر به مراتب كمتر از منگنز بوده است، بنابراين اندام هوايي محل اصلي انباشتگي و كده بندي منگنز و ريشه محل اصلي انباشتگي مس در اين گونه ها بوده است. بررسي بازتراجائي اين دو عنصر نشان داد كه مس در مقادير سمي عنصري بسيار متحرك بوده و برگ هاي اول و دوم هر سه گياه تقريبا تمام مس بارگيري شده را به برگ هاي جوان انتقال دادند. برعكس منگنز، غير از مورد گياه برنج، به صورت عنصري غير متحرك عمل كرده و در برگ هاي اول و دوم بدون تحرك بعدي انباشته گرديد. بازتراجائي منگنز در برنج احتمالا يكي از دلايل حساسيت بالاي اين گونه به سميت منگنز و نتيجه فقدان كده بندي آپوپلاسمي اين دو عنصر در بافت برگ مي باشد.