بررسي كفايت رژيم غذايي بزرگسالان تهراني: مطالعه قند و ليپيد تهران

شاخص تغذيه سالم جهت ارزيابي كيفيت رژيم غذايي در جوامع مختلف طراحي شده است. هدف از اين بررسي تعيين امتياز شاخص تغذيه سالم در بزرگسالان ساكن منطقه 13 تهران و ارتباط آن با دريافت مواد مغذي، گروه هاي غذايي و مقدار واحد مصرفي از آنها در سال هاي 80- 1378 بود. از 1287 نفر كه به طور تصادفي از مطالعه قند و ليپيد تهران براي بررسي هاي تغذيه اي انتخاب شده بودند، يافته هاي 819 فرد بزرگسال 19 سال و بالاتر در اين گزارش آورده شده است. بررسي وضعيت تغذيه اي به روش تكميل دو روز يادآمد غذايي صورت گرفت. شاخص تغذيه سالم بر اساس 9 جز (گروه هاي هرم راهنماي غذايي: اجزا 5-1، مقدار درصد چربي از كل كالري، درصد چربي هاي اشباع دريافتي و كلسترول: اجزا 8-6 و تنوع غذايي: جز 9) محاسبه گرديد. دامنه امتياز هر جز از اين شاخص 10-0 بود. بنابراين مجموع حداكثر امتياز اين شاخص 90 محسوب مي شد. روش محاسبه شاخص مذكور با توجه به اطلاعات موجود در زمينه داده هاي تغذيه اي نسبت به شاخص تغذيه سالم طراحي شده در مطالعات قبلي تعديل گرديد. امتياز تنوع نيز با توجه به تعداد غذاهاي مصرفي در جامعه نوجوان مورد بررسي تعيين شد. امتياز شاخص تغذيه به سه گروه كمتر از 45 (ضعيف)، مابين 72-45 (نياز به تغيير و اصلاح) و بيشتر از 72 (خوب) تقسيم بندي شد. به منظور تعيين ارتباط شاخص تغذيه سالم با مواد مغذي دريافتي و تعداد واحدهاي مصرفي گروه هاي هرم راهنماي غذايي از آزمون همبستگي نسبي استفاده شد. امتياز هر جز از شاخص تغذيه سالم نيز محاسبه و در سه گروه بالاتر از 8، مابين 8-5 و كمتر از 5 تقسيم بندي شد. ميانگين امتياز شاخص تغذيه سالم در زنان 8/8±9/64 و در مردان 8/9±1/65 بود. تعداد واحدهاي مصرفي از گروه هاي مختلف هرم راهنماي غذايي و تمامي مواد مغذي به جز سلنيوم در افرادي كه امتياز اين شاخص آنها خوب بود، به ميزان معني داري بيشتر از گروه با امتياز ضعيف بود (P<0.05). در مقابل كل چربي و ميزان چربي اشباع دريافتي در گروه خوب نسبت به دو گروه ديگر كمتر بود (P<0.001). كلسترول مصرفي در گروه با امتياز بيشتر از 72 نسبت به گروه با امتياز 72-45 كمتر بود (P<0.05). تعداد اقلام غذايي مصرفي در گروه با امتياز شاخص تغذيه خوب به ميزان معني داري بالاتر از دو گروه ديگر بود (P<0.001). همبستگي مثبت و معني داري نيز ميان تعداد واحدهاي دريافتي از گروه هاي نان و غلات P<0.001) و (r=0.2، گروه سبزي ها P<0.001) و (r=0.4، ميوه ها P<0.001) و (r=0.4، لبنيات P<0.001) و (r=0.3، گوشت ها P<0.001) و (r=0.1 و همبستگي منفي و معني داري ميان چربي كل دريافتي، درصد چربي اشباع و كلسترول مصرفي P<0.001) و (r=-0.1 با شاخص تغذيه سالم مشاهده شد.
رژيم غذايي 3/73 درصد از بزرگسالان مورد بررسي نيازمند به تغيير و اصلاح و برنامه غذايي 4/24 درصد از آنها، خوب بود. 2/2 درصد از بزرگسالان نيز از الگوي غذايي ضعيف پيروي مي كردند. با توجه به اين كه برنامه غذايي اكثر بزرگسالان جامعه نيازمند اصلاح و تغيير است، لزوم آموزش هاي صحيح تغذيه اي در اين گروه سني احساس مي شود.