مقايسه عملکرد مراتع با دو روش تحليل عملکرد چشم انداز و سلامت مرتع (مطالعه موردي: مراتع ميدانک، شهرستان فريدونشهر)

مولايي نسب آزيتا; بشري حسين; ترکش اصفهاني مصطفي

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مرتع : تابستان 1397 , دوره 12 , شماره 2 #a00436 ; از صفحه 242 تا صفحه 253 .

عنوان مقاله:

مقايسه عملکرد مراتع با دو روش تحليل عملکرد چشم انداز و سلامت مرتع (مطالعه موردي: مراتع ميدانک، شهرستان فريدونشهر)

نویسندگان:

مولايي نسب آزيتا*, بشري حسين*, ترکش اصفهاني مصطفي

آدرس:

* دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده:

شناسايي روش مناسب براي ارزيابي عملکرد مراتع به تشخيص ميزان تخريب و تفسير چگونگي تغييرات کمک مي کند. هدف اين مطالعه، تعيين شاخص هاي ساختاري و ويژگي هاي عملکردي مراتع وضعيت هاي مختلف سلامت با استفاده از روش تحليل عملکرد چشم انداز (Landscape Function Analysis) بود. با استفاده از روش نمونه برداري تصادفي طبقه بندي شده بر مبناي فاصله از روستا و فشار چرايي، تعداد 4 مکان مرتعي شامل يک مرتع قرق شده (منطقه مرجع) و سه مرتع با شدت هاي مختلف چرا در منطقه ميدانک، شهرستان فريدونشهر انتخاب گرديد. در هر مکان مرتعي کاربرگ هاي ارزيابي سلامت مرتع براساس انحراف از منطقه مرجع اکولوژيک در خردادماه سال 1394 تکميل گرديد. ابتدا توان رويشگاه در منطقه مرجع بررسي، سپس درجه انحراف 17 شاخص سلامت مرتع در قالب سه ويژگي پايداري خاک و رويشگاه، عملکرد هيدرولوژيک و سلامت موجودات زنده نسبت به اين منطقه امتيازدهي شد. در هر مکان مرتعي تعداد 9 ترانسکت 30 متري به طور تصادفي در جهت شيب غالب منطقه مستقر و انواع لکه هاي اکولوژيک موجود شناسايي و طول، عرض و فضاي بين لکه ها ثبت گرديد. همچنين، در هر نوع لکه اکولوژيک واقع در هر ترانسکت با 3 تکرار تعداد 11 شاخص خاک سطحي طبق دستورالعمل روش LFA امتيازدهي و ويژگي هاي عملکردي خاک سطحي در اين مناطق تعيين گرديد. در روش سلامت مرتع، طبقه نهايي سلامت در مکان مرتعي با شدت چرايي سبک «سالم» ارزيابي شد. ميزان انحراف شاخص هاي سلامت مرتع در مکان مرتعي با شدت چراي متوسط نسبت به منطقه مرجع در طبقه متوسط بود و درجه سلامت نهايي آن «در معرض خطر» ارزيابي شد. در مکان مرتعي با چراي شديد، درجه انحراف اغلب شاخص ها از منطقه مرجع در طبقه حاد تا نسبتاً حاد بود که سلامت نهايي اين مرتع «ناسالم» ارزيابي گرديد. براساس نتايج، اکثر ويژگي هاي ساختاري (طول لکه ها، سطح کل لکه، شاخص سطح لکه، درصد پوشش و درصد خاک لخت) و عملکردي (پايداري خاک، نفوذپذيري و چرخه مواد غذايي) بين مراتع با وضعيت هاي «سالم و ناسالم» تفاوت معني داري داشتند (%5 = α ) اما بين وضعيت سلامت مراتع در معرض خطر با مراتع سالم و ناسالم تفاوت معني داري مشاهده نشد. مطالعه اخير نشان داد که نوع مديريت به طور قابل ملاحظه اي بر عملکرد سطحي خاک و وضعيت سلامت مرتع تأثير دارد.

کلید واژه:

ساختار اکوسيستم(Q1)عملکرد اکوسيستم(Q1)تحليل عملکرد چشم انداز(Q1)سلامت مرتع(Q2)مراتع نيمه استپي(Q2)