مقايسه تعادل بصري در گرافيک خط نستعليق؛ شيوه صفوي و معاصر با تکيه بر آثار ميرعماد و غلامحسين اميرخاني

اسحاق زاده روح اله; صادقيان حميد; روحاني اصفهاني الهام

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مطالعات تطبيقي هنر : بهار و تابستان 1397 , دوره 8 , شماره 15 #g00582 ; از صفحه 1 تا صفحه 12 .

عنوان مقاله:

مقايسه تعادل بصري در گرافيک خط نستعليق؛ شيوه صفوي و معاصر با تکيه بر آثار ميرعماد و غلامحسين اميرخاني

نویسندگان:

اسحاق زاده روح اله, صادقيان حميد*, روحاني اصفهاني الهام

آدرس:

* دانشکده هنرهاي تجسمي، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده:

خط نستعليق نشانه اي بارز از طبع و سليقه زيبايي شناختي ايرانيان و بي شک زيباترين و ظريف ترين خط در ميان خطوط اسلامي است، تا جايي که آن را «عروس خطوط اسلامي» ناميده اند. در نگارش خط نستعليق، براي تقويت بيان و ايجاد حس زيبايي و آرامش در بيننده، به نحوه چيدمان کلمات توجه مي شود. در اين راستا تعادل، يکي از ارکان گرافيک خط در نستعليق است. اين کيفيت بصري در خط نستعليق اهميت زيادي دارد. چنانکه وجود تعادل و يا عدم وجود آن در يک اثر، بر ارائه نهايي آن بسيار تأثيرگذار است. در اين مقاله، تعادل از جنبه هاي مختلف در آثار دو خوشنويس مشهور شيوه صفوي (ميرعماد) و معاصر (اميرخاني) در شکل ظاهري حروف، چينش کلمات و ترکيب آنها در قالب هاي مختلف خوشنويسي بررسي شده است. اين کيفيت بصري در بين دو دوره، با استفاده از منابع کتابخانه اي و مشاهده آثار موجود تطبيق و تحليل شده است. پرسش هايي نظير چگونگي ايجاد تعادل در خط نستعليق، انواع تعادل در اين خط و به کارگيري اين کيفيت در دو شيوه صفوي و معاصر مورد تأمل و تدقيق قرار گرفته است. نتايج بررسي ها حاکي از آن است که تعادل، علاوه بر زيبايي و استحکام در ترکيب بندي بصري، از دو جنبه در خط نستعليق قابل بررسي است: 1) بر اساس معيار سنجش خط عمود بر پايه خط افقي 2) بر مبناي تبادل انرژي هاي حروف و کلمات از جنس دوراني، عمودي، افقي، مايل و متمرکز. همچنين به طورکلي تعادل در آثار خوشنويسي ميرعماد نسبت به آثار اميرخاني از اهميت بيشتري برخوردار بوده، ميرعماد بر وجود آن در هر ترکيب، تأکيد بيشتري ورزيده است.

كلید واژه:

خط نستعليق(Q2)تعادل(Q2)ميرعمادالحسني(Q1)غلامحسين اميرخاني(Q1)گرافيک(Q2)