تطبيق تذهيب هاي سه نسخه از قرآن هاي دوره قاجار با تأکيد بر ويژگي هاي بصري آنها

صديقي اصفهاني زهرا; نجار پور جباري صمد; خواجه احمدعطاري عليرضا

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مطالعات تطبيقي هنر : پاييز و زمستان 1396 , دوره 7 , شماره 14 #g00581 ; از صفحه 83 تا صفحه 99 .

عنوان مقاله:

تطبيق تذهيب هاي سه نسخه از قرآن هاي دوره قاجار با تأکيد بر ويژگي هاي بصري آنها

نویسندگان:

صديقي اصفهاني زهرا*, نجار پور جباري صمد, خواجه احمدعطاري عليرضا

آدرس:

* دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده:

تذهيب قرآن بخش مهمي از هنر تذهيب ايراني-اسلامي را تشکيل ميدهد. مسئله اي که در اين تحقيق دنبال مي شود، آشنايي و شناخت بيشتر هنر تذهيب به ويژه تذهيبهاي قرآني دوره قاجار است. نقش و رنگ و ترکيب بندي از عوامل مهم در بازشناسي و تفکيک مکاتب هنري تذهيب هستند که در سه نسخه قرآن مُذَّهَب مکتب قاجار با کدهاي (47): کاتب اشرفالکتاب اصفهاني و مُذَّهِب فتحالله نقاش، (41): کاتب حسين ارسنجاني و (4): کاتب عليرضا پرتو اصفهاني، ثبت شده در موزه و کتابخانه ملي ملک، بررسي و مطابقت شدهاند. با تجزيه وتحليل اين سه نسخه به پرسش اصلي اين تحقيق يعني «قرآنهاي دوره قاجار چه ويژگيهاي بصري دارند و اين ويژگيها چگونه مورد تحليل و تبيين قرار ميگيرند؟ » پاسخ داده شده است. روش اين تحقيق، کيفي و استقرايي بوده و از نقطه نظر بررسي داده ها، توصيفي-تحليلي است؛ هم چنين در جهت هدف اصلي اين تحقيق يعني «مطالعه و شناخت عناصر بصري حاکم بر سبک کمالگراي هنر تذهيب دوره قاجار به ويژه در نسخ خطي قرآن» گام برداشته شده است. شيوه گردآوري اطلاعات، تحقيق ميداني و کتابخانهاي است و منابعي مانند نسخ مذهب قرآن، مقاله، پايان نامه و کتاب موردمطالعه قرار گرفته اند. يافتههاي اين تحقيق، نشان دهنده تفاوت در نوع و کاهش تنوع نقشمايههاي اسليمي و ختايي و نيز تجمل و گستردگي سطوح تذهيب و ترصيع در صفحات ابتدايي و گاه انتهايي نسخههاي قرآني اين دوره است. اضافه شدن سرلوحهاي تاج مانند پرکار و ظريف، تعدد حاشيههاي باريک در ترکيب بندي و به کارگيري رنگهاي درخشان و خالص به خصوص رنگ طلايي در سطح گسترده از ويژگيهاي مهم تذهيبهاي قرآني دوره قاجار است.

کلید واژه:

قرآن(Q2)تذهيب(Q2)دوره قاجار(Q2)ويژگي هاي بصري(Q1)ترکيب بندي(Q2)