واکاوي انديشه هاي سقراط در مورد شهر و شهريت

حبيبي سيدمحسن; صمدي کافي نگين

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

صفه

اطلاعات شماره:

زمستان 1397 , دوره 28 , شماره 83 ; از صفحه 41 تا صفحه 58 .

عنوان مقاله:

واکاوي انديشه هاي سقراط در مورد شهر و شهريت

نویسندگان:

حبيبي سيدمحسن*, صمدي کافي نگين

آدرس:

* دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده:

سقراط در قرن پنجم پيش از ميلاد به دنيا آمد (469-399ق. م). در جواني به دنبال روي آوردن به فلسفه، با فلسفة طبيعت گرايي آشنا شد و چندي نيز مجذوب سوفسطاييان گشت. ولي هيچ کدام از اين دو او را اقناع نکردند. سقراطِ متفکر ديدگاه هاي خود را در زندگي، سياست، و روابطِ اجتماعي در چارچوب شهريّت و حقوق شهروندي بيان و اصولي را عرضه کرد، انديشه هايي که بعد از او شاگردانش و بخصوص افلاطون و از طريق او ارسطو با عنوان «مباني انديشة مدينة فاضله» مطرح کردند. او همه چيز را بر مبناي معقوليت و خردگرايي مبتني بر «اخلاقِ انساني» قرار مي دهد و با مطرح کردن «جايگاه انسان و اخلاق انساني در جامعه»، نقطة عطفي را در سيرِ انديشة فلسفيِ شهر پديد آورد. او آغازگرِ سنجشِ منطقيِ مفهوم و انديشه ها به گونه اي روِشمند است. از اين ره، در تاريخِ انديشة غربْ سقراط يک مرجع است؛ چون مي توان از انديشه ورزي «قبل از سقراط» و «بعد از سقراط» سخن راند. هدف در اين مقاله واکاوي ديدگاه هاي تأثيرگذار اين انديشمند بزرگ بر اصولي است که بعد ها تحت عنوان «آرمان شهر» در نزد ديگر فيلسوفان مصداق مي يابد. شناخت شخصيت سقراط، عوامل تأثيرگذاري شهر و شارمندان آتني در ديدگاه هاي منتقدانة او، تعليمِ فلسفيِ سقراط، و همچنين سيرِ دگرگونيِ انديشه هاي او بخشي عمده از اين واکاوي است. اين مقاله کاوشي توصيفي تحليلي است که برگرفته از اسناد و شواهدِ مرتبط با سقراط و منابع کتابخانه اي است. اين کاوش نشان مي دهد که اصول شهر و شهريّت مورد نظر سقراط متأثر از شرايط زمانة شهر آتن را مي توان در اين مواردي اين چنيني خلاصه کرد: 1. حکمت، شجاعت، عفت، عدالت، و خداپرستي؛ 2. فضيلت و عدالت، اخلاق و سياست؛ 3. خوبي و زيبايي و سودمندي حکمت و دانش، خودشناسي، و آگاه سازي و بيدارسازي؛ 4. تعقل و تدبر، کاوش و اکتشاف؛ 5. تربيت، شايستگي، قناعت، و سعادت، 6. شايسته سالاري و قانون مداري، 7. حاکميت خردمندي و حقانيت و عدالت. اصولي که پس از او تقريباٌ همة تفکرات آرمان شهري را تحت تأثير قرار مي دهد.

کلید واژه:

سقراط(Q1)شهر(Q2)شهريّت(Q1)آرمان شهر(Q2)روش ديالکتيک(Q1)