تاثير نوع و مديريت هاي مختلف خاکپوش جو و يونجه بر رفتار رطوبتي و تهويه اي خاک در شرايط مزرعه اي

سابقه و هدف: کشور ايران به دليل کمبود ريزش هاي جوي در زمره کشورهاي خشک و نيمه خشک جهان محسوب مي شود. در اين راستا، به کارگيري مديريت هاي مناسب بقاياي گياهي يکي از روش ها مهمي است که اثرات مثبتي بر ميزان ماده آلي و در نتيجه بر نگهداري آب در خاک دارد. از همين روست که در بسياري از خاک هاي مناطق خشک و نيمه خشک، ماده آلي بهترين ماده اصلاحي براي افزايش ظرفيت نگهداري آب در خاک و بهبود ويژگي هاي فيزيکي خاک مي باشد. بقاياي گياهي از طريق افزايش ذخيره کربن آلي خاک، کاهش توليد رواناب و کاهش تبخير از سطح خاک، ميزان رطوبت خاک را افزايش مي دهد. استفاده از خاکپوش گياهي يکي از روش هاي متداول براي بهبود ويژگي هاي خاک است. اين در حالي است که در برخي مناطق، کشاورزان اقدام به خارج نمودن بقايا از مزرعه و يا سوزاندن آنها مي کنند. تحقيق حاضر با هدف بررسي تاثير نوع و مديريت هاي مختلف خاکپوش گياهي بر وضعيت رطوبتي و تهويه اي خاک در شرايط مزرعه اي انجام شد.
مواد و روش ها: آزمايش در شرايط مزرعه اي به صورت فاکتوريل در قالب طرح پايه بلوک هاي کاملا تصادفي در سال زراعي 91-90 اجرا گرديد. فاکتور اول نوع خاکپوش شامل کاه و کلش جو و يونجه و فاکتور دوم مديريت خاکپوش شامل 1) مخلوط يک درصد وزني خاکپوش با خاک، 2) مخلوط نيم درصد وزني خاکپوش با خاک، 3) استفاده از خاکپوش در سطح به نسبت يک درصد وزني، 4) سوزاندن خاکپوش به نسبت يک درصد وزني و 5) شاهد (بدون خاکپوش) بود. هر تيمار در سه تکرار انجام شد. پس از اعمال تيمارهاي يادشده و بعد از گذشت نه ماه، رطوبت نمونه هاي خاک در مکش هاي مختلف شامل صفر، 30، 50، 100، 500، 1000 و 1500 کيلو پاسکال اندازه گيري شد. همچنين ميزان رطوبت قابل دسترس و تخلخل تهويه اي محاسبه گرديد.
يافته ها: نتايج نشان داد که بطور کلي در بين تيمارهاي مورد مطالعه، مخلوط يک درصد و نيم درصد خاکپوش و همچنين استفاده از خاکپوش در سطح خاک باعث افزايش و در مقابل، سوزاندن باعث کاهش ميزان رطوبت خاک نسبت به شاهد شد. بيشترين ميزان افزايش رطوبت در نقطه پژمردگي دائم (70 درصد) و همچنين رطوبت قابل استفاده (12.5 درصد) نسبت به شاهد، در تيمار مخلوط يک درصد کاه و کلش جو مشاهده شد. در مقابل، تيمار سوزاندن کاه و کلش جو باعث بيشترين ميزان کاهش (34.5 درصد) رطوبت در نقطه پژمردگي نسبت به شاهد شد. تيمار کاربرد سطحي خاکپوش نيز بيشترين ميزان تخلخل تهويه اي (48 درصد نسبت به شاهد) را به دنبال داشت.
نتيجه گيري: يافته هاي اين پژوهش، کارايي مطلوب روش هاي مخلوط کردن و کاربرد سطحي خاکپوش در بهبود رفتار رطوبتي و تهويه اي خاک را نشان مي دهد.