تحليلي بر چگونگي نقد و ارزيابي آثار معماري آوانگارد

يکي از مهم ترين مسايل زمانه ما، درآويختن با شتاب مهارناپذير زمان است، آثار معماري آوانگارد، که خود محصولي از تحولات سريع زمينه ها، نيازها و مقتضيات زماني- مکاني هر دوره اند، نقطه عطفي در تحولات تاريخ معماري و انتقال سبک محسوب مي شوند. تاريخ هنر و معماري معاصر، بسياري از دگرگوني هاي خود را، مرهون نگاه آوانگارديسم بوده است. بنابراين، چگونگي نقد و ارزيابي اين آثار، نسبت به آن دسته از آثار معماري که دنباله روي قراردادهاي رايج جامعه هستند موضوع حساس تر و پراهميت تري تلقي مي شود. مي توان اذعان داشت که در بسياري موارد، نقد و ارزيابي اين آثار با اختلافات و چالش هاي زيادي همراه بوده است. بنابراين، پرسش هايي که اين پژوهش با آن آغاز مي شود عبارتند از: «بايسته هاي نقد صحيح اثر معماري آوانگارد کدامند؟» و «عنصر زمان و مکان چگونه بر نقد اثر آوانگارد موثر است؟».
اين پژوهش، ماهيتا کاربردي، با رويکردي تفسيرگرا، به شيوه اي تحليلي- تفسيري است، با استنتاج منطقي، به تحليل و واکاوي چگونگي نقد و ارزيابي آثار معماري آوانگارد، مبتني بر نظريه هاي «بازي هاي زباني»، «نشانه شناسي فرهنگي»، «نشانه شناسي پساساختارگرا» و «رفتاربودن نقد» مي پردازد که چهارچوب نظري پژوهش را تشکيل مي دهند. سپس، به عنوان شواهد تاريخي، نمونه هايي از نقد آثار معماري آوانگارد در تاريخ معماري ارايه مي شود که مي تواند «شاهد» و «مويدي» بر درستي پاسخ به پرسش هاي تحقيق باشد.
يافته هاي تحقيق، حاکي از اين است که نقد و ارزيابي آثار آوانگارد، از ويژگي «نسبي»، «مقيد به زمان» و حتي «مقيد به مکان» برخوردار است و نتيجه ارزيابي اين آثار بسيار وابسته به زمان و مکان است. به منظور داشتن نقدي منصفانه تر، وجود تناسب بين اثر معماري آوانگارد و شيوه خوانش آن امري مطلوب به نظر مي رسد منتقد معماري بايد بدان آگاه باشد. درنهايت نتيجه گيري مي شود که اگر هدف از نقد معماري، ايجاد تغيير، و فراهم آوردن زمينه هاي يک حرکت رو به جلو در تاريخ معماري باشد، معيارهاي از پيش تعيين شده، انتخاب چندان مناسب، کارآ و منصفانه اي براي ارزيابي يک اثر آوانگارد نيستند و بنابراين، در زمان خلق اثر آوانگارد، نتيجه اي بر نقد آن اثر، مبتني بر رويکردهايي که قوانين و معيارهاي از پيش تعيين شده دارند مانند نقد اثبات گرايانه و نقد ساختارگرايانه، مترتب نيست.