بازشناسي اصول پنج گانه استاد پيرنيا در معماري خانه هاي سنتي ايران و تحليل آن با استناد به منابع اعتقادي اسلامي مطالعه موردي: خانه هاي شهر يزد

هنر به صورت عام ابزاري براي انتقال افکار، عقايد و ارزش هاي مورد تاييد هر تمدن است و با بررسي آثار هنري هر قوم، مي توان به مباني ايدئولوژيک و اعتقادي آن پي برد. در اين زمينه معماري به عنوان يکي از جلوه هاي هنر، سهم ويژه اي در انتقال اصول و ارزش هاي نظري هر جامعه بر عهده دارد. آثار معماري به ويژه زماني که صحبت از معماري اسلامي در ميان باشد، تجلي بخش سنت اسلامي است که در بطن آيات قرآن و کلام معصوم، نسل به نسل و سينه به سينه انتقال يافته و در ادورا مختلف، به صورت هاي متفاوتي در آثار مختلف تجلي يافته است. با اين حال اين آثار با هر شکل و کارکردي که باشند، بر اصولي واحد استوارند که در مباني اين رشته، تحت عنوان اصول معماري ايراني-اسلامي از آنها ياد مي شود. اين اصول به تعبير استاد پيرنيا مشتمل بر پنج اصل پرهيز از بيهودگي، خودبسندگي، نيارش، درون گرايي و مردم واري است که در گونه هاي مختلف معماري از جمله معماري خانه نمود دارد. بر همين اساس معمار مسلمان با تکيه بر مباني اسلامي، سعي در متجلي کردن اين اصول در ساختار معماري خود داشته و در اين باره از راه کارهاي مختلفي نيز بهره جسته است. نحوه نمودپذيري اين اصول در معماري خانه و هم چنين ريشه يابي اين اصول در بنيان هاي نظري مکتب اسلام، هدفي است که پژوهش حاضر در پي انجام آن برآمده است. بر همين اساس در ابتدا با مراجعه به متون معماري و نيز ديدگاه صاحب نظران، راه کارهاي عملي نمودپذيري اين اصول در معماري خانه استخراج گرديد و سپس با مراجعه به آيات قرآن و روايات و احاديث موجود، سعي در ريشه يابي آنها در بطن مباني اسلامي شده است. براي اين منظور از روش هاي تحقيق کيفي شامل روش توصيفي- تحليلي و نيز روش تحليل محتوا بهره گرفته شده است. نتايج تحقيق نشان داد که اصول پنج گانه معماري ايراني-اسلامي کاملا برگرفته از مباني اعتقادي و ايدئولوژيک اسلامي هستند و معمار مسلمان با علم به اين مباني و در جهت تجلي آنها در آثار خويش، از اين اصول بهره گرفته است.