نقش مديريت چراي دام بر خصوصيات پوشش گياهي در مراتع ييلاقي چهار باغ استان گلستان

مديريت چرا يکي از موارد اساسي در مديريت اکوسيستم هاي مرتعي بوده و هدف از آن استفاده بهينه از مناطق تحت چرا به منظور دستيابي به بازده مطلوب و حفظ پايداري اکوسيستم هاي مرتعي است. براي ارزيابي پاسخ پوشش گياهي به چرا در مراتع ييلاقي چهارباغ استان گلستان در پنج منطقه مختلف چرايي، تراکم گياهي، درصد تاج پوشش گياهي و خصوصيات عملکردي اندازه گيري شد. به اين ترتيب با استفاده از روش آماري و با توجه به اندازه تاج پوشش گياهان غالب منطقه، در حدود 20 پلات با اندازه يک مترمربعي و بهره گيري از روش سيستماتيک- تصادفي جهت نمونه برداري براي هر سايت در نظر گرفته شد و ميزان درصد تاج پوشش گونه ها و تراکم گياهي (تعداد در واحد سطح) در داخل هر پلات يادداشت گرديد. با استفاده از تجزيه واريانس و آزمون دانکن ميانگين پارامترهاي مورد بررسي تجزيه و تحليل شد و با استفاده از روش آناليز خوشه اي و ضريب جاکارد ترکيب پوشش گياهي از نظر شباهت در شدت هاي مختلف چرا مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد که شدت چرا تاثير معني داري روي پوشش گياهي منطقه دارد. به طوري که با افزايش شدت چرا از تراکم گونه هاي مطلوب کاسته و بر تراکم گونه هاي نامطلوب افزوده مي شود. منطقه قرق داراي بيشترين مقدار تراکم گونه هاي مطلوب مرتعي است. برخي خصوصيات عملکردي نظير چندساله ها، همي کريپتوفيت ها، کاموفيت ها، گندميان و گياهان کم شونده به طور معني داري با افزايش چرا کاهش پيدا کردند. بيشترين افزايش مربوط به فرم رويشي گندميان با ميزان تراکم 9.8 و کلاس خوشخوراکي I با ميزان تراکم 22.8 بوده که مربوط به منطقه قرق است. در مورد گروه هاي عملکردي نيز فرم رويشي گندميان با ميانگين تاج پوشش 19.65 درصد بيشترين افزايش را در منطقه قرق داراست. سايت هاي آبشخور و حريم آغل، قرق و کليد از نظر ترکيب پوشش گياهي به هم مشابه اند. به طورکلي مي توان نتيجه گيري نمود که افزايش شدت چرا در منطقه مورد مطالعه باعث ايجاد تغييرات منفي در پوشش گياهي گرديده و اين تغييرات در مناطق چرايي آبشخور، حريم آغل و روستا کاملا مشهود است. لذا استفاده از روش هاي مديريت چرا در منطقه جهت بهبود شاخص هاي پوشش گياهي و سوق دادن پوشش گياهي به سمت تعادل توصيه مي گردد.