بررسي و نقد ديدگاه ابن عربي در باب کيفيت عذاب اخروي با تکيه به آثار قرآني و براهين عقلي

بيات محمدحسين

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

حكمت و فلسفه : پاييز 1393 , دوره 10 , شماره 3 (پياپي 39) ; از صفحه 95 تا صفحه 116 .

عنوان مقاله:

بررسي و نقد ديدگاه ابن عربي در باب کيفيت عذاب اخروي با تکيه به آثار قرآني و براهين عقلي

نویسندگان:

بيات محمدحسين*

آدرس:

* دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده:

وقتي نام "ابن عربي" به گوش مي خورد، عرفان نظري در ذهن شنونده تداعي مي گردد و آدمي مي انگارد که جميع مباحث کتاب هاي معروف وي صرفا متکفل بيان عرفان ناب اسلام است. مباحثي همچون عذاب نشئه آخرت، خلافت، امامت، ولايت و... ليکن بعد از ژرف نگري در آثار برجسته آن عارف نامدار، آدمي مي بيند که بسياري از مباحث کلامي و حتي فقهي در اين کتاب ها به نحو برجسته ايي مطرح گرديده و با مباحث عرفاني خلط شده است. مساله وقوع عذاب در نشئه آخرت و ابدي يا غير ابدي بودن آن، يکي از مباحث جنجال برانگيز دانش کلام است که هر يک از فرقه هاي کلام اسلامي طبق مشرب فکري خود در آن باب سخن رانده اند، ليکن هيچ يک از فرقه هاي گونه گون کلامي وقوع عذاب اخروي و نيز ابدي بودن عذاب دوزخ را براي عده ايي از گنهکاران مورد شک قرار نداده بل آن را قطعي دانسته اند و کاملا به نصوص و ظهورات آيات قرآني پاي بند مانده اند.
ابن عربي نيز در آثار عرفاني خود، اين مساله کلامي را با آب و رنگ عرفاني مطرح نموده ليکن به هيچ روي به تصريحات صدها آيه و حتي براهين عقلي پاي بند نمانده و با صراحت لهجه، ابدي بودن عذاب بل تحقق خود عذاب و وعيدهاي الهي را انکار نموده و مدعي شده که همه آدميان در جهان بي پايان آخرت براي ابد از نعمات الهي بهره مند شوند گرچه کيفيت نعمت هاي دوزخيان با بهشتيان در ظهور تجليات الهي متباين باشند. نويسنده مقاله ديدگاه ابن عربي را مورد نقد قرار داده و با استناد به آيات و براهين عقلي آن را مردود دانسته است.

کلید واژه:

عذاب(Q2)تعذيب(Q2)وعد(Q2)وعيد(Q2)خلود(Q2)خالد(Q2)جهنم و بهشت(Q2)