تاثير برنامه ريزي آبياري بر شاخص هاي بهره وري آب، مطالعه موردي: دشت نيشابور

در اين پژوهش، اثر مديريت رايج آبياري بر اجزاي بيلان آب و شاخص هاي مختلف بهره وري آب در مزارع گندم، جو، چغندرقند، پنبه، ذرت علوفه اي و گوجه فرنگي در دشت نيشابور با استفاده از مدل SWAPبررسي گرديد و تاثير اعمال سناريوي برنامه ريزي آبياري بر کاهش برداشت از منابع آب زيرزميني تخمين زده شد. نتايج نشان داد که در شرايط مديريت آبياري فعلي زارعين، تبخير از سطح خاک موجب کاهش بهره وري آب از WP_T (عملکرد به تعرق) به WP_ET (عملکرد به تبخير و تعرق) گرديد. کاهش بهره وري آب به دليل تبخير براي مزارع گندم، جو، چغندرقند، پنبه، ذرت علوفه اي و گوجه فرنگي به ترتيب به اندازه 24، 26، 27، 21، 8 و 16 درصد بود. کاهش بهره وري آب به دليل نفوذ عمقي، از WP_ETQ (عملکرد به تبخير و تعرق و نفوذ عمقي) در مقايسه با WP_ET شديدتر بود به طوري که مقدار WP_ETQ به اندازه 50، 44، 33، 37، 14 و 56 درصد به ترتيب براي مزارع فوق در مقايسه با WP_ET کاهش نشان داد. نتايج شبيه سازي با مدل در حالت آبياري برنامه ريزي شده نشان داد که مقدار آبياري در طول فصل رشد براي دست يافتن به حداکثر عملکرد گندم، جو، چغندرقند، پنبه، ذرت علوفه اي و گوجه فرنگي به ترتيب معادل 520، 440، 1010، 930، 870 و 1050 ميليمتر است. انجام آبياري برنامه ريزي شده مي تواند موجب 26% کاهش در مقدار آبياري در مقايسه با شرايط رايج زارعين گرديده و مقدار بهره وري آب (WP₁) را به ميزان 1.2 کيلوگرم بر متر مکعب براي گندم، 0.7 براي جو، 1.6 براي چغندرقند، 6.7 براي ذرت علوفه اي و 8.3 براي گوجه فرنگي افزايش دهد. با توجه به سطح زير کشت شش محصول عمده دشت نيشابور (هشتاد هزار هکتار)، مقدار کاهش در برداشت از منابع آب زيرزميني به دليل اجراي برنامه بهينه آبياري حدود 165 ميليون متر مکعب تخمين زده مي شود.