ملاحظاتي درباره منظومه بهمن نامه

بهمن نامه متني حماسي در سرگذشت بهمن پسر اسفنديار است. دکتر عفيفي مصحح اين منظومه نام شاعر آن را ايران شاه بن ابي الخير ضبط کرده است و دکتر متيني مصحح کوش نامه - منظومه اي ديگر از اين شاعر - نام او را با دلايلي ايران شان بن ابي الخير درست دانسته است. تاريخ دقيق نظم بهمن نامه نيز روشن نيست و پژوهش گران گفته اند که در قرن پنجم - اواخر قرن پنجم و يا اوايل قرن ششم - به نظم درآمده است. بنابراين هنوز درباره نام درست شاعر و زمان دقيق نظم بهمن نامه شک و ترديدهايي وجود دارد. در اين مقاله پس از وارسي حوادثي که گوينده بهمن نامه در ديباچه منظومه از آن ها ياد کرده است و نيز با نگريستن به دست نويس هاي مجمل التواريخ و القصص که نخستين بار از گوينده منظومه در آن ذکري رفته، با دلايلي اثبات شده است که نظم بهمن نامه کمي پيش از 10 ذي حجه 495 به پايان رسيده بوده است و پس از گرشاسب نامه کهن ترين متن حماسي ملي ايران بشمار مي رود. نام ايران شان هم به رغم غرابت آن از اصالت برخوردار است و آن گاه درباره فقه اللغه و معناي ايران شان و نمونه هايي ديگر از نام هاي مشابه آن بحث شده است.