معرفي هفت کموتايپ جديد از گونه Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas در ايران با بررسي تنوع ترکيب هاي اسانس در افراد جمعيت هاي مختلف اين گونه

كلوندي رمضان; ميرزا مهدي; عطري مرتضي; حسام زاده حجازي سيدمحسن; جمزاد زيبا; صفي خاني كيوان

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

تحقيقات گياهان دارويي و معطر ايران : 1393 , دوره 30 , شماره 1 (پياپي 63) ; از صفحه 101 تا صفحه 122 .

عنوان مقاله:

معرفي هفت کموتايپ جديد از گونه Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas در ايران با بررسي تنوع ترکيب هاي اسانس در افراد جمعيت هاي مختلف اين گونه

نویسندگان:

كلوندي رمضان*, ميرزا مهدي, عطري مرتضي, حسام زاده حجازي سيدمحسن, جمزاد زيبا, صفي خاني كيوان

آدرس:

* گروه زیست شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده:

آويشن کرک آلود با نام علمي Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas متعلق به خانواده نعناعيان (Lamiaceae) مي باشد. از ميان گونه هاي مختلف جنس Thymus که در سراسر جهان پراکنش دارند، 18 گونه در کشور ايران رويش طبيعي دارند که از اين تعداد 4 گونه اندميک ايران است. براي بررسي تنوع اسانس در افراد جمعيت هاي گونه مورد مطالعه در ايران از روش D.S.S. (تعيين زيستگاه ويژه) استفاده شد. در اين مطالعه اندام هاي هوايي 5 فرد (بوته) از گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهي از 10 زيستگاه ويژه جهت بررسي هاي شيميايي جمع آوري (50 فرد در کل) و در دماي اتاق خشک گرديدند. استخراج اسانس از تمامي افراد به روش تقطير با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بريتانيا براي مدت 4 ساعت انجام شد. ترکيب هاي شيميايي اسانس ها با استفاده از دستگاه هاي گاز کروماتوگرافي (GC) و گاز کروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) شناسايي شدند. بالاترين بازده متوسط توليد اسانس توسط سرشاخه هاي گلدار افراد مورد مطالعه در سه بار تکرار بر حسب وزن خشک، متعلق به فرد اول از جمعيت Te2 (4.09%) و پايين ترين آن متعلق به فرد دوم از جمعيت Te10 (0.21%) بود. در مجموع در اسانس روغني افراد 10 جمعيت مورد مطالعه 31 ترکيب شناسايي شد. مقايسه افراد داخل يک جمعيت، نشان داد که افراد يک جمعت در بين خودشان در داشتن ترکيب هاي شيميايي تنوع نشان مي دهند. از ميان ترکيب هاي شيميايي موجود در اسانس 50 فرد مورد مطالعه، ترکيب هاي زير به طور گسترده اي تنوع را آشکار کردند. پاراسيمن (0.1-20.1%)، 1،8-سينئول (0.4-29.4%)، گاما-ترپينن (0.1-8.7%)، لينالول (0.1-82.3%)، کامفور (0.1-15%)، بورنئول (1.6-22.7%)، ژرانيول (0.1-74.6%)، تيمول (0.1-57.7%)، ژرانيل-استات (0.1-49.6%)، کاريوفيلن-اکسايد (0.2-9.1%)، ليمونن (0.2-24%) و آلفا-ترپينئول (0.1-36.2%). نتايج حاصل از آناليز داده هاي شيميايي با نرم افزار MVSP به روش PCO و UPGMA منجر به شناسايي 9 کموتيپ به شرح زير براي گونه مورد مطالعه گرديد که 7 کموتيپ از آنها به عنوان کموتيپ هاي جديد براي اين گونه معرفي مي شود. 1- ژرانيول/ ژرانيل استات، 2- ژرانيول، 3- لينالول/ ژرانيول/ژرانيل استات، 4-لينالول، 5-آلفا- ترپينئول/ 1، 8-سينئول، 6- ژرانيل استات، 7- ژرانيول/تيمول/بورنئول/1، 8-سينئول، 8- تيمول/ليمونن و 9- تيمول/پاراسيمن/بورنئول.