ارزيابي عملکرد دانه و شاخص هاي تحمل به خشکي در ارقام و لاين هاي خالص سويا در منطقه گرگان

خشکي يکي از مهم ترين عوامل کاهش دهنده عملکرد دانه گياهان در مناطق خشک و نيمه خشک دنيا از جمله ايران است. براي ارزيابي عملکرد و شاخص هاي تحمل به خشکي در بيست رقم و لاين سويا، سه آزمايش جداگانه در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي در دو سال 1389 و 1390 در ايستگاه تحقيقات کشاورزي گرگان با سه تکرار اجرا شد. زمان آبياري در آزمايش اول (شاهد) بر اساس 50 ميلي متر تبخير از تشتک تبخير کلاس A و در شرايط تنش متوسط و شديد به ترتيب بر اساس 100 و 150 ميلي متر تبخير از تشتک تبخير در نظر گرفته شد. ميانگين عملکرد دانه ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در شرايط بدون تنش 1989 کيلوگرم در هکتار و در شرايط تنش خشکي شديد 1242 کيلوگرم در هکتار بود. در شرايط بدون تنش ژنوتيپ HT2 با 2569 کيلوگرم در هکتار، در شرايط تنش متوسط ژنوتيپ PE10 با 2222 کيلوگرم در هکتار و در شرايط تنش شديد رطوبتي ژنوتيپ WE6 با 1688 کيلوگرم در هکتار بيشترين عملکرد دانه را توليد کردند. با توجه به شاخص هاي STI، MP و GMP، تحمل به تنش خشکي در ژنوتيپ هاي PE10 و HT2 بيشتر از ساير ژنوتيپ ها بود. محاسبه شاخص SSI نشان داد که از نظر تحمل به خشکي، ژنوتيپ L504 متحمل ترين و ژنوتيپ M9 داراي کمترين تحمل بود. به همين ترتيب محاسبه شاخص TOL نشان داد که از نظر تحمل به خشکي، ژنوتيپ SG20 متحمل ترين و L17 داراي کمترين تحمل بود. ژنوتيپ هاي برتر مي توانند پس از اجراي طرح هاي تحقيقاتي تکميلي جهت کشت در شرايط مختلف استان توصيه شده و همچنين در برنامه هاي تحقيقاتي به نژادي مورد استفاده قرار گيرند.