زمين شيمي پزشکي عناصر اصلي پهنه کارون-اروند: پيامدهاي احتمالي بر زيست بوم خليج فارس

به منظور پايش زمين شيمي پهنه کارون-اروند و بررسي پيامدهاي زيستي ناهنجاري هاي احتمالي به ويژه در خليج فارس، فراواني شاخص هاي فيزيکوشيميايي، عناصر اصلي و برخي آنيون هاي فرعي 33 نمونه گردآوري شده از 6 مقطع حوضه کارون-اروند با بهره گيري از روش هاي تيتراسيون و فتومتر شعله اي تعيين گرديد. بر اساس داده هاي حاصل کمترين و بيشترين فراواني T.D.S و سختي کل به ترتيب در مقاطع ايذه-باغملک (355.66 و 239 ppm) و آبادان (2867.5 و 825 ppm) مشاهده مي گردد.PH رودخانه نيز در تمامي طول مسير، تغيير شاخصي نشان نمي دهد. ميانگين سالانه فراواني عناصر مختلف نيز عبارتند از: Cl=507.92>Na=324.72>S=323.3>Ca=122.86>K=3.75. بررسي شاخص هاي محيطي تاييد مي کند که شرايط اقليمي و زمين شناسي به ويژه در نواحي مرکزي و جنوبي، سهم به سزايي در افزايش حجم ذرات معلق، سختي کل و فراواني Na، Ca و S دارد. فعاليت هاي انسان زاد به خصوص پساب کارخانه صابون سازي خرمشهر را مي توان موثرترين عامل افزايش غلظت Cl در مقاطع خرمشهر و آبادان برشمرد. ضريب بالاي همبستگي (0.9<) عناصر قليايي با سختي کل، نشان از رژيم کربناته آب پهنه کارون-اروند در بسياري از مقاطع دارد که اين امر نيز از بستر آهکي-تبخيري آن ناشي مي شود. با وجود افينيته قوي فلزات قليايي نظير سديم و پتاسيم به فسفات، ضريب همبستگي ميان سديم و پتاسيم با P₂O₅ به ترتيب -0.51 و -0.47 مي باشد. ضريب بسيار بالاي همبستگي (0.99) بين دو عنصر Na و Cl، احتمال منشا يکسان براي اين عناصر را افزايش مي دهد. تمرکز نسبتا بالاي ترکيبات سولفاته و افزايش T.D.S در دهانه ورودي به خليج فارس مي تواند رشد جوامع گياهي و الگوي باروري و رشد آبزيان خليج فارس را متاثر سازد. همچنين احتمال ايجاد تغييرات بافتي در برخي از گونه هاي ماهي به دليل فراواني بالاي سديم به ويژه در خطوط ساحلي، دور از انتظار نخواهد بود. در نهايت نيز مقادير نسبتا بالاي کلسيم در آب هاي ورودي به دهانه خليج فارس، توان پايداري گياهان بومي در برابر ناهنجاري هاي اقليمي را افزايش مي دهد.