رهنمودهاي نظريه بازي ها براي حکمراني پايدار منابع آبي مشترک (مطالعه موردي: مناقشه آبي درياچه اروميه)

محدوديت موجودي قابل برداشت و اشتراک در حق بهره مندي از منابع آبي مشترک، زمينه ساز افزايش رقابت و بروز مناقشه بين ذي نفعان مي شود. در چنين شرايطي، معمولا آنان با ترجيح دادن منافع شخصي کوتاه مدت و بدون در نظر گرفتن پيامدهاي جانبي رفتارشان، به بهره برداري بيش از اندازه بهينه روي مي آورند که ضمن به بار آوردن خسارات محيط زيستي، در بلندمدت، موجب زيان خودشان نيز مي شود. نظريه بازي ها، ابزار مناسبي براي بررسي رفتارهاي غيرهمکارانه ذي نفعان و نتايج ناشي از آن در چنين مناقشاتي به شمار مي رود. در اين پژوهش، از طريق تحليل استراتژيک تعاملات ذي نفعان منابع آبي حوزه آبريز درياچه اروميه به کمک يکي از مدل هاي غيرهمکارانه نظريه بازي ها موسوم به مدل گراف براي حل مناقشه، توصيه هايي براي حل اختلاف بين آن ها و سياست گذاري و حکمراني پايدار منابع آبي مشترک اين حوزه ارائه شده است. بر اساس نتايج اين تحقيق، از ديدگاه استراتژيک، عامل اصلي بروز بحران درياچه اروميه، رفتار مبتني بر عقلانيت فردي ذي نفعان است. اين امر، موجب تمرکز آنان بر افزايش منافع اقتصادي فعاليت هاي کشاورزي و غفلت از پيامدهاي محيط زيستي و اقتصادي- اجتماعي ناشي از نابودي درياچه شده است. به طوري که هم اکنون، اصرار همه ذي نفعان به افزايش برداشت از منابع آبي مشترک و محدود بالادست حوزه، دستيابي به راه حل همکارانه را دشوار کرده است. نتايج به دست آمده نشانگر آن است که جلوگيري از تداوم وضع موجود و رهايي از بن بست کنوني، مستلزم دخالت فعال هيات دولت به منزله تصميم گيرنده ارشد حاکميتي و ملزم کردن ذي نفعان به توقف طرح هاي ايجادکننده حقابه جديد در حوزه است.