کيفيت علوفه گونه هاي مرتعي در مراتع نيمه استپي کرسنک چهارمحال و بختياري

آگاهي از جواب گويي علوفه مرتع به نياز روزانه واحد دامي چراکننده در مرتع، يکي از موارد ضروري در تعادل دام و مرتع مي باشد. به همين منظور در پژوهش حاضر، از 32 گونه گياهي که از گونه هاي مهم و مورد چراي دام در مراتع نيمه استپي کرسنک چهارمحال و بختياريمي باشند، در سه مرحله رشد (رشد رويشي، گل دهي و بذردهي) نمونه برداري شد. در هر مرحله 3 نمونه و براي هر نمونه 3 پايه گياهي قطع گرديد. پس از اندازه گيري درصد ازت (N) و الياف نامحلول در شوينده اسيدي (ADF) گونه هاي مورد مطالعه، مقادير پروتئين خام (CP)، ماده خشک قابل هضم (DMD) و انرژي متابوليسمي (ME) آنها به منظور اطلاع از حد بحراني شان براي تامين نياز روزانه واحد دامي محاسبه شد. براي تجزيه و تحليل داده ها، از تجزيه واريانس و به منظور مشاهده منابع تغييرات درون گروهي، از آزمون دانکن استفاده شد. نتايج نشان مي دهد که بيشترين مقدار پروتئين خام (23.87 درصد)، ماده خشک قابل هضم (74.35 درصد) و انرژي متابوليسمي (1064 مگاژول بر کيلوگرم ماده خشک) متعلق به گونه Bellevalia glauca مي باشد. کمترين مقدار پروتئين خام (9.81 درصد) متعلق به گونه Thymus daenensis و کمترين مقدار هضم پذيري (38/51 درصد) و انرژي متابوليسمي (6.73 مگاژول بر کيلوگرم ماده خشک) متعلق به گونه Asperula molluginoides مي باشد. ميانگين مقادير پروتئين خام مراحل مختلف رشد شامل مرحله رشد رويشي، گل دهي و بذردهي به ترتيب عبارتند از: 20.92، 13.03 و 8.89 درصد که در هر سه مرحله رشد بالاتر از مقدار تقريبي سطح بحراني آن (7 درصد) براي تامين نياز روزانه واحد دامي است. ميانگين مقادير ماده خشک قابل هضم در مراحل مختلف رشد به ترتيب 70.96، 59.65 و 52.50 درصد مي باشد که در مراحل مورد مطالعه بالاتر از سطح بحراني آن (50 درصد) براي نياز نگهداري يک واحد دامي است. مقادير انرژي متابوليسمي نيز در مراحل مختلف رشد به ترتيب عبارتند از: 10.06، 8.14 و 6.92 مگاژول بر کيلوگرم ماده خشک که مقدار آنها در مرحله رشد رويشي و گل دهي بالاتر و در مرحله بذردهي پايين تر از مقدار تقريبي سطح بحراني آن (8 مگاژول) براي تامين نياز نگهداري روزانه يک واحد دامي مي باشد. اين امر بيانگر اين است که مطلوبيت کيفيت علوفه مرتع در زمان هاي مختلف چرا يکسان نمي باشد و لازم است نياز روزانه واحد دامي بر مبناي کيفيت علوفه مشخص شود. به طورکلي مراتع مورد مطالعه از نظر تامين پروتئين خام و انرژي متابوليسمي مورد نياز روزانه واحد دامي مطلوب ارزيابي مي شوند. البته نتايج ارائه شده در اين مقاله، به عنوان اطلاعات پايه براي مديريت دام و مرتع منطقه مورد مطالعه مهم است.