نقش باغ درون شهري در شکل گيري قرارگاه هاي رفتاري، نمونه موردي: شهر تهران

باغ از نوع مثمر و غير مثمر يکي از اجزاي الگوساز بافت درون شهري تهران بوده است، به اين ترتيب که در ترکيب با اجزاي ديگر شهري مانند مدرسه، تکيه، مزار، مسجد، سقاخانه ... و يا به صورت مجموعه اي از باغات متمرکز (لکه هاي سبز عمده) سنت هاي «تفرج درشهر» و «زيارت- تفرج» را درشهر ثبات بخشيده است. فرضيه اصلي اين نوشتار اين است که ارسن هاي شکل گرفته در همسايگي باغات درون شهري که اغلب ريزدانه اند، داراي «چگالي رفتاري» بالاتري نسبت به پارک هاي شهري بزرگ مقياس شکل گرفته در دوره ظهور مدرنيسم در تهران هستند. مزيت ديگر اين باغ هاي درون شهري ريزدانه اين است که در هماهنگي کامل با لايه مورفولوژيکي شهر تهران که متاثر از پنج رود دره مهم از شمال به جنوب شهر شکل گرفته و الگوهاي سلسله مراتبي ساختاري و رفتاري تعريف شده اي را بنا به محل قرارگيري در ارتفاعات متفاوت رود دره ها (خط الراس، خط القعر و دامنه) به علاوه پارادايم هاي فرهنگي يک جامعه ايراني – اسلامي شکل داده اند. مقاله حاضر، تلاشي در جهت تبيين نقش باغ در شکل دهي به فضاهاي جمعي شهري و دسته بندي الگوهاي ساختاري براساس نقش باغ در مجموعه است. بر اين اساس، عنصر واسطه باغ درالگوهاي ترکيبي حاصل از مطالعه منظر شهر تهران، در طول تاريخ به ويژه تا دوران پهلوي با نقش هاي متعددي به شرح زير مشاهده شده است:
- مبدأ پيدايش تمدن
- نظرگاه
- تبديل يک عنصر نمادين منظر به باغ
- باغ- يادمان اسطوره
- سنت باغ وقفي
- بستر سنت زيارت- تفرج