خاستگاه نظري ميدان نقش جهان

امروزه شهرهاي ما بيش از هر چيز نيازمند فضاهاي جمعي هستند. ميدان ها از ديرباز در بافت شهر به عنوان يک فضاي جمعي ايفاي نقش مي کرده اند. وجود ميدان ايراني در شهر ايراني، ضرورتي انکار نشدني است. ويژگي هاي ميدان ايراني را مي توان در ميدان هاي تاريخي ايران که در رأس آنها ميدان نقش جهان قرار دارد، جستجو کرد. ميدان نقش جهان به عنوان يک ميدان حکومتي ايراني و با دربرداشتن سه جزء اصلي شهر (اقتصاد، مذهب و حکومت) سعي در پيوند با مردم دارد. يافتن خاستگاه نظري ويژگي هاي ميدان نقش جهان مي تواند به يافتن اصول طراحي يک ميدان حکومتي بيانجامد. مقاله حاضر با مقايسه ويژگي هاي ميدان نقش جهان با بناهاي مشابه توانسته تا حدودي به خاستگاه نظري ويژگي هاي آن نزديک شده و الگويي براي طراحي يک ميدان ايراني ارايه دهد. مقايسه ويژگي هاي ميدان نقش جهان با ميادين پيشين صفوي و مقبره شيخ صفي در قالب ويژگي هاي مشترکشان صورت گرفته است. اين ويژگي ها از متون تاريخي استخراج و سعي شده به ويژگي هاي اصيل آنها نزديک تر باشد. با طبقه بندي و تحليل و بررسي ويژگي اين بناها، معنا و خاستگاه نظري آنها استنباط شده است. سپس با تاکيد بر بديع بودن ميدان نقش جهان در زمان خود به ويژگي هاي خاص و ترکيبي آن پرداخته مي شود. ميدان نقش جهان ترکيبي نو از ميادين پيشين صفوي، مقبره شيخ صفي و به طور کلي معماري ايران بوده است. در آخر و پس از شناخت معنايي ميدان نقش جهان، راهبردهايي براي طراحي ميدان حکومتي ايراني ارايه شده است. راهبردهايي چون استفاده از هندسه ايراني، محصوريت، استفاده از عناصر باغ ايراني، احياي سنت نقاره خواني، دادن نقش مذهبي، تجاري و نمايشي به ميدان بايستي در طراحي ميدان حکومتي ايراني مد نظر قرار گيرد.