بررسي تحولات اقتصادي- اجتماعي مدار نامولد سرمايه داري در ايران و تاثير آن بر اسکان غيررسمي در استان تهران

اقتصاد شهري در کلانشهرهاي کشور بويژه تهران، بعلت فقدان يک مکانيسم پويا براي تداوم جريان سرمايه، در چند سال اخير وابسته به رانت زمين، مسکن و فرصت هاي نابرابر درآمد گرديده است. اين روند در دهه اخير با توجه به افزايش نقدينگي و تقويت سرمايه داري سوداگر، افزايش يافته است. اگر از سال 1340 تا 1370 ه. ش تهران بيشتر يک قطب صنعتي- خدماتي شناخته مي شد، در چند سال اخير روندهاي اقتصادي نقشي را القا کرده که تهران را بيشتر به يک قطب ناکارمد تجاري- سوداگري تبديل نموده است. اگرچه در کوتاه مدت انباشت سرمايه در مقياسي بي سابقه چشمگير شده، ليکن افزايش درآمدهاي کاذب و انتظاري، معضلات فراواني از جمله بحران مسکن، تورم، بيکاري و حاشيه نشيني را شدت بخشيده است. هدف از تحقيق حاضر، تحليل تحولات نظام سرمايه داري ايران در دو دهه گذشته و بازتاب آن در فضا و برخي از پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي آن در استان تهران است. روش تحقيق از نظر هدف کاربردي مي باشد، که داراي روندي، توصيفي- تحليلي مي باشد. يافته ها بيانگر آن است که: يکي از حوزه هاي تاثير روابط سرمايه داري ايران، در بيرون از مرزهاي رسمي کلانشهرها يعني در فضاهاي پيراموني تحقق مي يابد، فضاهايي که بعد مشروط نامعادلات اقتصادي و روابط قدرت هستند. بررسي تحولات جمعيتي فضاهاي مذکور نشان مي دهد که جمعيت منطقه شهري تهران بر خلاف تصور رايج، در حال رشد مي باشد که اين رشد بخوبي در افزايش جمعيت روستايي بصورت اسکان غيررسمي قابل مشاهده است. بنظر مي رسد چنانچه استان تهران بعنوان قطب رشد مهم کشور، نتواند سياست ها و مکانيزم هاي مناسب جهت انباشت سرمايه را تدوين کند، در آينده اي نه چندان دور علاوه بر روند مهاجرت به استان؛ معضلات بسياري از طرف فضاي دورني قطب رشد، ماهيت آن را تهديد نمايد و ساختار فضايي استان تهران بخوبي اين موضوع را در قالب شکل گيري سکونتگاه هاي خود انگيخته فراوان در حاشيه جنوبي تهران نشان مي دهد.