شناخت مواد و فنون ديوارنگاري پنج بناي دوره ايلخاني شهر يزد

فرهمند بروجني حميد; عابداصفهاني عباس; شيشه بري طاهره

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

مرمت و معماري ايران (مرمت آثار و بافت هاي تاريخي فرهنگي) : پاييز و زمستان 1391 , دوره 2 , شماره 4 ; از صفحه 97 تا صفحه 112 .

عنوان مقاله:

شناخت مواد و فنون ديوارنگاري پنج بناي دوره ايلخاني شهر يزد

نویسندگان:

فرهمند بروجني حميد, عابداصفهاني عباس, شيشه بري طاهره*

آدرس:

* دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت

چکیده:

در دوره ايلخاني و پس از آن، هم زمان با به وجود آمدن حکومت هاي محلي، شهر يزد، از امنيت نسبي برخوردار بود. در اين دوره ها، بناهاي مهمي ساخته شد. همچون: پنج بناي بقعه سيدرکن الدين (مدرسه رکنيه)، بقعه سيد شمس الدين (مدرسه شمسيه)، مدرسه کماليه، مجموعه حسينيان (شامل خانه حسينيان يا طاق بلندها و بقعه گنبد هشت) و بقعه شيخ احمد فهادان. نظر به اينکه، هنر و معماري دوره ايلخاني نقطه اي درخشان در هنر سرزمين اسلامي ايران است، با وجود پژوهش هاي انجام شده، بايد اذعان کرد که اقدام جدي بسنده براي فن شناسي دقيق اين آثار (به صورت موضوعي) صورت نگرفته و هنوز ابهاماتي درباره فنون و مواد ديوارنگاري اين دوره وجود دارد.
به دليل اهميت پنج بناي يادشده از ديد فن ديوارنگاري در اين دوره و با توجه به فرصت ارزشمند و استثنايي اي که در يک مقطع زماني براي مطالعه اين آثار از نزديک، فراهم آمد، تلاش شد تا ضمن معرفي اجمالي اين بناها، مواد و فنون اجراي ديوارنگاري آن ها به روش علمي نيز بررسي شوند. در اين راستا، به شناسايي رنگدانه و بست هاي به کار رفته و سرانجام، مطالعه دقيق و از نزديک فن اجراي ديوارنگاره، پرداخته شد. در بررسي مستقيم ديوارنگاره ها به نظر رسيد که هنرمند از روش گرته کردن، يا روش انتقال طرح به وسيله بريده کاغذ (يا مقوا) و يا اجراي خطوط راهنما در زمان اجرا، بهره برده است. نتايج پژوهش، بيانگر آن است که رنگدانه هاي به کار رفته در تزيين ديوار نگاره هاي اين پنج بنا، عمدتا ترکيبات معدني بوده است. فن اجرا نيز پيرو سنت هاي رايج ديوارنگاري، مشتمل بر بسترسازي (اجراي لايه هاي تدارکاتي)، مشخص کردن مرز نقوش، تثبيت خطوط اصلي نقش ها و سپس رنگ گذاري (با فن آبرنگ) بوده است.
روش هاي بررسي در اين پژوهش، مشتمل بر شيمي تر (کلاسيک)، تجزيه دستگاهي، مطالعات کتابخانه اي و مطالعات ميداني بوده است.

کلید واژه:

ايلخاني(Q1)ديوارنگاري(Q2)فن شناسي(Q2)رنگ دانه(Q2)يزد(Q2)