بررسي ديدگاه هاي کلامي و رويکرد روشي ابن قبه رازي در رساله «نقض کتاب الاشهاد»

بررسي آثار کلامي متکلمان اماميه، نشان مي دهد که آن ها رويکردهاي روشي مختلفي جهت اثبات عقايد، به کار گرفتند. اين متکلمان گاه با اتکا به اصالت نص، از اخبار، نصوص و روش هاي نقلي جهت اثبات عقايد بهره گرفتند، گاه با رويكردي عقل گرايانه به اثبات ديدگاه هاي كلامي خويش پرداخته و از روش هاي استدلالي مبتني بر مقدمات عقلي جهت تبيين انديشه هاي ديني استفاده كردند. در اين مقاله، ضمن واکاوي ديدگاه هاي کلامي و رويکرد روشي ابن قبه رازي، به اين سوال پاسخ مي دهيم: ابن قبه با چه رويکردي، به اثبات عقايد کلامي اماميه پرداخته و روش وي با متکلمان پيشين چه تفاوتي داشته است؟
متن مورد بررسي در اين مقاله، رساله اي از ابن قبه در رد کتاب الاشهاد ابوزيد علوي است. بخش مهمي از رساله، در اثبات مساله امامت و غيبت محمد بن حسن عسکري و بخش ديگر اثبات امامت در شاخه حسيني فرزندان حضرت عليعليه السلام و ذکر ويژگي هاي امام است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليل محتوا و رويکردي توصيفي به بررسي آرا کلامي ابن قبه پرداخته و رساله او از دو منظر محتوايي و روش شناسي مورد تحليل قرار گرفته است. اين پژوهش نشان داد؛ ابن قبه با رويكردي استدلالي و با استفاده از اخبار متواتر و مشهور و چينش آن در قالب استدلال، به اثبات نظريه امامت منصوص و رد ديدگاه ها و شبهات زيديه پرداخته است. ابن قبه، با کاربرد ادله نقلي، از رويکرد عقلي هشام بن حکم ـ رويکرد استدلالي مبتني بر مقدمات عقلي و حسي ـ فاصله گرفته و با ديگر متکلمان نص گراي اماميه هم سو شده است.