تحليل نظريه قابليت محيط از ديدگاه گيبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محيط انسان ساخت

مفهوم قابليت محيط مفهومي پردامنه و پرکاربرد مي باشد که از سوي مطالعات علوم رفتاري در حيطه معماري و محيط انسان ساخت متداول شده است. از آن جا که همه جانبه بودن اين مفهوم موجب بديهي انگاشتن آن در برخي ارجاعات شده است؛ اين مقاله مي کوشد با بررسي ادبيات مطالعات محيط و رفتار نگرشي جامع و بن مايه اي به اين مفهوم داشته آن را مورد تحليل قرار دهد. اگر چه تعريف مفهوم قابليت نسبتا ساده به نظر مي رسد، اما ثابت شده است که طراحي کردن و ساختن بر اين اساس فوق العاده دشوار مي باشد. اين امر بحث هاي بي شماري را به عنوان ماهيت واقعي آن برانگيخته است. روش شناسي تحقيق بر مبناي روشي کيفي است که با رويکردي تفسيرگرا به تحليل نظرات و آراء معتبر با محور قرار دادن مفهوم قابليت محيط مبتني بر ادبيات محيط و رفتار مي پردازد. اين نوشتار با اين باور که با تحليل و مداقه در وجوه مختلف مفهوم پايه قابليت محيط مي توان به دريافت و نگرشي جامع و کاربردي دست يافت، به واکاوي نگرش هاي مختلف قابليت محور پرداخته و در نهايت دلالت هاي آشکار و پنهان اين مفهوم را مورد بررسي قرار مي دهد. نتيجه گيري نشان مي دهد اگر چه تعابير و دسته بندي هاي گوناگوني از قابليت ذکر شده است و رويکرد گيبسون به اين مفهوم اساس کاربرد آن در حوزه محيط انسان ساخت را تشکيل مي دهد؛ اما ضروريست با رجوع به بسط موضوعي مفهوم قابليت در مواجهه با محيط ساخته شده به ديدگاهي جامع و کارامد در زمينه طراحي معماري و محيط ساخته شده دست يافت و با تاکيد بر جنبه هاي فراگير از مفهوم قابليت محيط مي توان دلالت هايي جامع از جنبه هاي فيزيکي، اجتماعي و معنايي در مطالعات محيط ساخته شده و معماري استخراج نمود.