سطح بندي توسعه اقتصادي - اجتماعي شهرستان هاي استان آذربايجان غربي با استفاده از تحليل هاي مکاني و قواعد تصميم گيري GIS

سطح زندگي انسان با رشد و پيشرفت علم و دانش بشري همواره در حال پيشرفت بوده است، اما اين رشد و توسعه در تمام مناطق و سکونتگاه هاي انساني يکسان نبوده و در نتيجه آن جوامع مختلفي با سطح توسعه اجتماعي - اقتصادي متفاوت ايجاد شده است که در سطح ملي استان هاي توسعه يافته و در حال توسعه نمونه هايي از آن به شمار مي آيد. ارزيابي سطح توسعه اقتصادي به منظور آگاهي از شرايط و وضعيت موجود اقتصادي و برنامه ريزي براي توسعه اقتصادي و رفع نابرابري ها اهميت زيادي دارد. در تحقيق حاضر تلاش شده است، نسبت به ارزيابي و سطح بندي توسعه اقتصادي - اجتماعي در شهرستان هاي استان آذربايجان غربي اقدام گردد. براي اين منظور از تحليل هاي مکاني و قواعد تصميم گيري چندمعياره GIS استفاده شده است که امکان مدلسازي در مطالعات ارزيابي توسعه اقتصادي - اجتماعي را فراهم مي آورد. با وجود قابليت هاي بالاي تکنولوژي GIS در مطالعات اقتصادي و برنامه ريزي، متاسفانه در سطح کشور از توابع تحليلي آن به صورت اصولي براي مدلسازي شرايط توسعه اقتصادي و اجتماعي بهره کافي برده نشده است. بر اين اساس مهم ترين هدف تحقيق حاضر معرفي GIS به عنوان يک تکنولوژي کارآمد در مطالعات اقتصادي و خصوصا ارزيابي سطح توسعه اقتصادي و اجتماعي مي باشد. براي اين منظور ابتدا هر يک از شاخص هاي اقتصادي در محيط GIS در قالب لايه هاي اطلاعاتي مدلسازي شده و در پايگاه اطلاعات مکاني طراحي شده ذخيره گرديد. در مرحله بعد نقشه هاي مربوطه با استفاده از توابع فازي استانداردسازي شد و با توجه به تنوع شاخص هاي اقتصادي، نسبت بهره مندي هر يک از شهرستان ها از عملکرد شاخص ها، به درصد از کل محاسبه گرديد و براي اين منظور از عواملي همچون مساحت، تراکم در واحد سطح و جمعيت نيز استفاده شد. پس از آماده سازي نقشه ها، از تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شده و وزن هاي استاندارد براي همپوشاني وزن دار لايه هاي اطلاعاتي استخراج شد و براي کسب اطمينان از نسبت سازگاري لايه هاي اطلاعاتي در مدل سطح بندي توسعه اقتصادي و اجتماعي، نسبت به ارزيابي نسبت توافق اقدام شد و مقدار آن 0.02 محاسبه شد. در نهايت نسبت به همپوشاني وزن دار با چهار روش منطق بولين، WLC،SAW  و AHP اقدام شده و نقشه هاي سطح بندي توسعه اقتصادي و اجتماعي در سطح استان آذربايجان غربي استخراج شد. نتايج تحقيق نشان مي دهد که شهرستان هاي استان را از لحاظ سطح توسعه مي توان در 5 گروه طبقه بندي نمود. در بين اين گروه ها شهرستان اروميه در گروه اول قرار و شهرستان خوي در جايگاه دوم قرار گرفته است. ساير شهرستان ها شرايط متوسط و پاييني را از نظر سطح توسعه اقتصادي دارا هستند.