نقش معرفت برتر در نيل به نجات از ديدگاه اوپانيشادها

گراوند سعيد

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

انديشه ديني : زمستان 1391 , دوره 12 , شماره 4 (پياپي 45) ; از صفحه 107 تا صفحه 120 .

عنوان مقاله:

نقش معرفت برتر در نيل به نجات از ديدگاه اوپانيشادها

نویسندگان:

گراوند سعيد*

آدرس:

* گروه ادیان و عرفان، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

چکیده:

در اين مقاله، پس از بيان گزارشي اجمالي در باب ويژگي و مضامين اوپانيشادها، سعي بر آن است که به پرسش هاي اساسي در باب معرفت و نقش بنيادين آن در مساله نجات پاسخ داده شود.
مقاله پيش رو مشتمل بر سه بخش است. در بخش اول، از دوران بزرگ تاريخ حکمت هند سخن رفته است. در بخش دوم، از تاريخ نگارش و مضامين اوپانيشادها سخن به ميان آمده و گفته شده است که مباحث مندرج در اوپانيشادها چيزي است از جنس مکاشفه و شهود نه دليل و استدلال. در بخش سوم اين نوشتار، بيان شده است که معرفت به آتمن در اوپانيشادها بنياد نجات است. در اين بخش، دو تصوير از معرفت مطرح مي شود: 1. معرفت برتر، 2. معرفت فروتر. معرفت فروتر معرفتي است اکتسابي که به امور و لذايذ ناپايدار اين جهان مربوط است. به همين دليل، فاقد اهميت نجات بخشي است.
معرفت برتر همان معرفت بنياد يا معرفت به آتمن است. اين مرتبه از معرفت به حقيقت فناناپذير مربوط مي شود. براي وصول به اين مرتبه از معرفت، آدمي بايد دل خود را از خواهش هاي نفساني پاک کند. چه رهايي از خواهش هاي نفس و شور خودخواهي است که آدمي را به نجات مي رساند. در اوپانيشادها، وصول به مکشه يک نوع تحول معرفت شناختي است.