تاثير نظام سياسي تک ساخت بر آرايش فضايي - مکاني و توسعه شهرهاي ايران

از ديرباز شهرها، مهم ترين سکونتگاه هاي انساني بوده اند. در گذشته نقش عوامل محيطي در مکان گزيني شهرها پررنگ تر بوده است، اما امروزه ضمن حفظ جايگاه عوامل طبيعي، متغيرهاي سياسي نقش بارزي در اين زمينه ايفا مي کنند. مساله پژوهش حاضر اين است که نحوه آمايش فضايي شهرهاي ايران چگونه است و آرايش مکاني - فضايي شهرهاي ايران متاثر از چه عواملي است؟ چرا هيچ کلان شهر مهمي در مناطق مرزي ايران شکل نگرفته است؟ اين پژوهش به شيوه رويکرد تاريخي، توصيفي و تحليل منطقي به دنبال پاسخگويي به سوال هاي فوق است. نتايج تحقيق نشان مي دهد که نظام سياسي تمرکزگراي تک ساخت ايران مهمترين عامل در شکل گيري نظام قطبي شده شهري ايران و پيامد آن الگوي مرکز پيرامون در ساختار فضايي شهرهاي ايران است. به گونه اي که پايتخت، بخش هسته و شهرهاي مرزي و حاشيه اي، جزء بخش پيرامون است. بخش هسته تمرکزگرا، قدرتمند و الگوساز و بخش پيرامون منفعل و مرعوب و در حاشيه است. با حرکت از بخش هسته به سمت پيرامون از شاخص هاي توسعه کم شده و بر شاخص هاي عقب ماندگي اضافه مي شود.