مدل سازي روابط هستي شناختي و معرفت شناختي علم و دين

کاوش در چيستي و چگونگي رابطه علم و دين و مدل سازي اين رابطه هدف اصلي اين مقاله است. ديدگاه هايي که درصدد تبيين رابطه علم و دين برآمده اند (ديدگاه هاي تمايز، تعارض، تلاقي و تاييد، و ديدگاه مکمليت) هريک فقط به يک جنبه از اين ارتباط پرداخته اند و همگي در اين نقص سهيم اند که عمدتا بر جنبه هاي عملي و کاربردي تعامل ميان علم و دين تاکيد مي کنند و مدل نظري مشخصي را، در خصوص رويارويي گزاره هاي علمي و گزاره هاي الاهياتي و نحوه رابطه آن ها با يک ديگر، ارائه نمي دهند. در مسير ارائه چنين مدلي و با نگاهي دقيق به دو مقوله علم و دين و به تبع آن، رابطه ميان آن ها، مي توان چهار رويکرد متمايز، هرچند مرتبط با هم، را در اين خصوص از يک ديگر تمييز داد: رويکردهاي هستي شناسانه، معرفت شناسانه، معناشناسانه، و تکويني. در اين مقاله ضمن تبيين رابطه علم و دين در دو حوزه هستي شناسي و معرفت شناسي، دو مدل در خصوص تبيين اين رابطه در دو حوزه مذکور ارائه مي شود. براي مدل سازي و تبيين رابطه هستي شناختي علم و دين، از نماي مکانيکي مولکول DNA بهره مي گيريم و سپس مدل را بر اساس سه مفهوم حقايق ديني، حقايق طبيعي، و نقاط انطباق ارائه مي کنيم، مدلي که براي تبيين رابطه معرفت شناختي گزاره هاي علمي و گزاره هاي الاهياتي ارائه مي شود بر مبناي تفکيک ميان هسته سخت نظريات علمي و الاهيات ديني از کمربند محافظ آن ها استوار است. پس از ارائه مدل هاي مذکور، سعي مي کنيم تا انسجام منطقي آن ها را نشان دهيم.