بررسي تهذيب اخلاق از نگاه حکماي اسلامي در قياس با قرآن

اخلاق عبارت از هياتي راسخ در نفس است که به سهولت و بدون نياز به فکر و رويت، مصدر افعال باشد. اگر آن هيات منبع صدور افعال زيبا و پسنديده باشد، آن اخلاق را نيکو گويند. و اگر بر عکس باشد آن اخلاق ناپسند است. در دين اسلام پس از داشتن عقيده و باوري صحيح و توحيدي، رسيدن به اخلاق پسنديده مهم ترين هدفي است که بدان توصيه شده است.
آنچه که در اين مقاله خواهد آمد، نگاهي به تهذيب اخلاق از نگاه حکماي اسلامي در قياس با قرآن است. و اشاره خواهد شد که کتابهايي که از ارسطو تاکنون در مورد اخلاق نوشته شده دو رويکرد دارند: رويکرد اول طرح مباحثي تئوريک و نظري در باب علم اخلاق که بنيان گزار آن ارسطو بوده و بر اساس بينش فلسفي خود به ارائه مطالب به صورت عقلي محض پرداخته است. رويکرد دوم که در ميان فيلسوفان و حکماي اسلامي ديده مي شود، از طرفي استفاده از مباني نظري فلاسفه در مورد اخلاق است و از طرف ديگر طرح رذايل و فضايل اخلاقي عموما بر اساس متون ديني (=قرآن و سنت) بوده است.
اين پژوهش که به روش تحليلي-توصيفي نوشته شده، حاوي اين نتيجه است که بيشتر مباحث انسانشناسانه حکماي اسلامي، همان مباحث پيشين حکماي يونان بوده که در قالب ترجمه مواريث يوناني به ادبيات اسلامي راه پيدا کرده است. اما در شمردن رذايل و فضايل اخلاقي مهم ترين منبع آن ها قرآن بوده است.