زمينه و هدف: يکي از روش هاي مطمئن و موقت پيشگيري از بارداري،IUD است. در برخي موارد بروز عوارض ناشي از IUD سبب خارج کردن پيش از موعد آن مي شود. مطالعه حاضر با هدف تعيين عوارض جانبي IUD در زنان مراجعه کننده به درمانگاه هاي زنان شهر بيرجند طي سال هاي 1381 تا 1386 انجام شد.
روش تحقيق: در اين مطالعه توصيفي - تحليلي تمام پرونده هاي (تکميل شده) تنظيم خانواده زناني که به منظور گذاشتن IUD مراجعه کرده بودند، بررسي شد. پرسشنامه شامل مشخصات فردي و سوالات مربوط به عوارض جانبي و علل خروج IUD بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون هاي آماري توصيفي، کاي دو، تي و رگرسيون لجستيک در سطح معني داري a=0.05 تجزيه و تحليل شدند.
يافته ها: ميانگين سني زنان مورد مطالعه 31.4±6.1 سال و ميانگين تعداد زايمان آنان 2.5±1.3 بود. ميانگين طول مدت استفاده از 47.3±24.1 IUD ماه بود و نرخ شکست %0.8 IUD گزارش گرديد. شايع ترين عوارض ايجاد شده به ترتيب شامل خونريزي و لکه بيني (%24.2)، عفونت (%17.4) و درد (%9.8) بود. علل خروج IUD، ايجاد عارضه و تمايل بيمار به تغيير روش پيشگيري از بارداري بود. بين ميزان تحصيلات (P=0.02) و نوع (P=0.006) IUD با بروز عارضه رابطه معني داري وجود داشت ولي رابطه بين شغل (P=0.09)، سن فرد (P=0.06) و تعداد زايمان ها (P=0.21) معني دار نبود.
نتيجه گيري: عوارض ناشي از IUD يکي از دلايل عمده قطع اين روش است. اين عوارض قابل پيشگيري است و مي توان با آموزش هاي صحيح و مراقبت بيشتر از ميزان آن کاست؛ همچنين مي بايست مجريان مربوطه آموزش کافي در اين زمينه داشته باشند تا از خروج زودهنگام IUD جلوگيري شود.