بررسي اثرات تغييرات بارش بر وضعيت کيفي آب رودخانه سزار جهت شرب و کشاورزي

لشني زند مهران; پروانه بهروز; مرادي راد مهين

مشخصات مقاله

عنوان نشریه:

جغرافياي طبيعي : پاييز 1391 , دوره 5 , شماره 17 ; از صفحه 51 تا صفحه 62 .

عنوان مقاله:

بررسي اثرات تغييرات بارش بر وضعيت کيفي آب رودخانه سزار جهت شرب و کشاورزي

نویسندگان:

لشني زند مهران*, پروانه بهروز, مرادي راد مهين

آدرس:

* مرکز تحقیقات و کشاورزی و منابع طبیعی، استان لرستان

چکیده:

تغييرات اقليمي از جمله بارش در طول چند دهه اخير به عنوان يکي از عوامل موثر بر ميزان کمي آب رودخانه ها، آلودگي آب و هوا و کاهش توان منابع خاک، بسيار حائز اهميت است. اين پژوهش با هدف بررسي تغييرات بارش بر وضعيت کيفي رودخانه سزار انجام گرفته است. براي انجام اين پژوهش پارامترهاي هدايت الکتريکي (EC)، قليائيت (pH)، کل مواد جامد محلول (TDS)، سولفات (SO₄)، نسبت جذب سديمي (SAR)، کلسيم (Ca)، منيزيم (Mg)، سديم (Na)، کلر (Cl)، غلظت يون هاي بي کربنات (HCO₃) و سختي کل12 (TH) ايستگاه هيدرومتري حوضه سزار طي يک دوره 20 ساله (1380-1361) به صورت روزانه استخراج شد. سپس براي همگني و آزمون روند داده ها از نرم افزار SPSS، به منظور تعيين روابط همبستگي از نرم افزار EXCEL و براي بررسي کيفيت آب ايستگاه ها به منظور شرب، کشاورزي و تعيين تيپ شيميايي از نرم افزار G.W.W استفاده گرديد. برازش خطي و غيرخطي داده هاي روزانه 12 ايستگاه محدوده پژوهشي، ارتباط معني داري بين بارش با پارامترهاي کيفيت در روزهاي داراي بارندگي در 12 ايستگاه، دبي با پارامترهاي کيفيت در روزهاي داراي بارندگي در 11 ايستگاه، دبي با پارامترهاي کيفيت در روزهاي فاقد بارندگي در 12 ايستگاه و بارش 24 ساعت قبل و پارامترهاي کيفيت را در همه ايستگاه ها نشان مي دهد. بهترين مدل در برازش داده ها با مبنا قرار دادن ضريب همبستگي، مدل چند جمله اي درجه 2 بود. بر اساس دياگرام هاي شولر و ويلکوکس آب همه ايستگاه هاي محدوده مطالعاتي براي شرب، خوب و براي کشاورزي، مناسب تشخيص داده شده اند و با توجه به دياگرام پايپر تيپ و رخساره غالب آب هاي محدوده مورد مطالعه، بي کربنات کلسيک است که در رده آب هاي با سختي موقت قرار مي گيرد. بررسي انجام شده در مورد اثرات بارش بر تغييرات کيفي آب رودخانه سزار در اين پژوهش نشان داد که ارتباط معني داري بين بارش با دبي و پارامترهاي کيفيت آب وجود دارد. اين روابط حاکي از آن است که وقوع بارندگي و افزايش دبي، افزايش کيفيت آب رودخانه را به دنبال دارد.