ارزيابي سازگاري و پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ هاي گندم نان در مناطق سردسير ديم

به منظور بررسي اثر متقابل ژنوتيب و محيط و تعيين ميزان سازگاري و پايداري عملكرد دانه در ژنوتيپ هاي اميدبخش گندم نان ديم، اين مطالعه طي سه سال زراعي (1385-1382) در پنج ايستگاه از مناطق سردسيرديم كشور (مراغه، اروميه، قاملو، قيدار و اردبيل) اجرا شد. آزمايش شامل 13 ژنوتيپ پيشرفته گندم نان به همراه دو رقم شاهد شامل سرداري و آذر 2 (جمعا 15 ژنوتيپ) بود که در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار انجام گرديد. در پايان سال سوم، تجزيه واريانس مركب براي 3 سال و 5 مكان انجام شد. براي تعيين لاين هاي پايدار از نظر عملكرد دانه از روش لين وبينز، ضريب تغييرات عملكرد و روش رتبه بندي استفاده شد. نتايج حاصل از تجزيه مركب (3 سال و 5 مكان) نشان داد كه اثرات ساده سال، مكان و ژنوتيپ و اثر متقابل مكان و ژنوتيپ و اثر سه جانبه سال و مكان و ژنوتيپ بر عملكرد دانه از نظر آماري بسيار معني دار بود. بيشترين و كمترين عملكرد دانه به ترتيب مربوط به ايستگاه مراغه (2.726 تن در هكتار) و ايستگاه اروميه (1.669 تن در هكتار) بوده و لاين شماره 13 (Sardari-HR39)  با متوسط عملكرد دانه 2.202 تن در هكتار بيشترين عملكرد دانه را در بين ژنوتيپ هاي آزمايشي داشت. لاين شماره  7( (Dari-8//F35-70-Moxnac/Trt"S"و لاين شماره  8((Dari-7/Sabalan نسبت به ارقام شاهد از نظر روش لين و بينز پايدارتر بودند. بر اساس روش رتبه بندي ژنوتيپ شماره 13 نسبت به شاهدهاي آزمايشي (سرداري و آذر 2) داراي ميانگين رتبه كمتر و عملكرد دانه بيشتري بود. با توجه به عملكرد دانه و ساير خصوصيات زراعي (زودرسي، وزن هزار دانه، تعداد پنجه هاي بارور و عادت رشد) لاينSardari-HR39  براي كشت در مناطق سردسير ديم با نام هما معرفي گرديد.