جهت القا تحمل به تنش خشكي، دو آزمايش مجزاي آزمايشگاهي و مزرعه اي به صورت فاکتوريل به ترتيب در قالب طرح کاملا تصادفي و بلوك هاي كامل تصادفي در 4 تکرار که در آن دو رقم نخود به اسامي كاكا و قزوين به عنوان فاکتور A و فاکتور B در 8 سطح شامل شاهد (بدون پيش تيمار)، خيساندن در آب مقطر، محلول 3 درصد کلريد پتاسيم، محلول 10 درصد پلي اتيلن گليکول 6000، محلول 1 درصد فسفات پتاسيم، محلول 2 درصد نيترات پتاسيم، محلول 5 درصد سولفات پتاسيم و محلول 5 درصد كلريد كلسيم به مدت 8 ساعت اجرا شد. تنش خشكي در مزرعه با قطع آبياري در مرحله گل دهي اعمال شد. نتايج ارزيابي آزمايشگاهي نشان داد كه اثرات متقابل رقم در پيش تيمار به استثنا صفت وزن خشك ساقه چه، ساير صفات نظير وزن تر ساقه چه، وزن تر و خشك ريشه چه، طول ساقه چه و ريشه چه، زمان لازم براي 50 درصد جوانه زني و شاخص جوانه زني اختلاف آماري معني داري (P£0.01) داشتند. بيشترين مقادير صفات با پيش تيمار آب مقطر و پلي اتيلن گليكول در هر دو رقم حاصل شد. نتايج تجزيه واريانس مركب آزمايش مزرعه اي (عدم تنش و تنش خشکي) نشان داد كه اثر ساده رقم بر صفات ماده خشك كل، عملكرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اوليه و شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معني دار بود. اثرات پيش تيمار و اثر متقابل پيش تيمار در رقم به جز براي صفت تعداد غلاف در بوته، ساير صفات از نظر آماري معني دار (P£0.05) بود. در آزمون مزرعه اي نيز پيش تيمارهاي آب مقطر و پلي اتيلن گليكول در هر دو رقم بيشترين تاثير مثبت را در افزايش عملكرد دانه و اجزا عملكرد داشت. پيش تيمارهاي نيترات پتاسيم و كلريد كلسيم در هر دو رقم اثر منفي بر صفات مورد بررسي داشتند. كمترين درصد تغييرات در عملكرد و اجزا آن در هر دو رقم توسط پيش تيمار پلي اتيلن گليكول و كلريد پتاسيم حاصل شد.