فون و بيولوژي پشه خاکي (Diptera: Psychodidae) در شهرستان جاسک، کانون ليشمانيوز پوستي در استان هرمزگان، 1378

مقدمه: بيماري سالک در ساليان اخير همواره در حال گسترش در کشورمان بوده است. شهرستان جاسک در شرق استان هرمزگان در چند سال گذشته بيشترين آمار بيماري را بخود اختصاص داده و از آنجا که تبيين هر گونه استراتژي کنترلي در بيماريهاي Vector-borne مستلزم آگاهي از فون و بيولوژي ناقلين است، اين مطالعه براي اولين بار در اين منطقه اجرا گرديده است.
روش کار: در مطالعه اي توصيفي مقطعي طي سالهاي 87-1386 فون و بيواکولوژي پشه خاکي ها در شهرستان جاسک مورد بررسي قرار گرفت. صيد پشه خاکي ها با استفاده از تله هاي چسبان و تله هاي نوري CDC انجام و گونه ها بروش ميکروسکپيک تشخيص و وفور و فعاليت ماهيانه آنها نيز مشخص گرديد. نرخ پاريتي (درصد تخمگذاري کرده) پشه هاي ماده با تشريح و مشاهده غدد ضميمه دستگاه تناسلي و تمايلات آنتروپوفيليک دو گونه غالب آنها بروش سرولوژيک ELISA مورد بررسي قرار گرفته است.
نتايج: در اين تحقيق در مجموع 8123 عدد پشه خاکي صيد شد که 57.52 درصد آنها نر و 42.49 درصد ماده بودند. هشت گونه پشه خاکي شامل سه گونه از جنس فلبوتوموس و پنج گونه سرژانتوميا بعنوان فون پشه خاکي هاي شهرستان تشخيص داده شد. گونه Phlebotomus major براي اولين بار در استان هرمزگان صيد و شناسايي گرديد. گونه هاي Ph. papatasi و Ph. salehi با 59.91و 17.21 درصد بيشترين وفور را دارا بودند و هر دو گونه تمايلات اندوفيليک نسبتا بالايي داشتند.
نتيجه گيري: در شهرستان جاسك پشه خاكي ها با تنوع گونه اي كم ولي با وفور بسيار بالا فعالند و احتمالا دو گونه ف. پاپاتاسي و ف. صالحي انگل را از جوندگان مخزن به انسانها انتقال مي دهند. با توجه به اندوفيل بودن نسبي گونه هاي غالب و ناقلين احتمالي در صورتي كه عمليات سمپاشي با سموم پايرتروئيدي با پوشش مكاني و زماني مناسب و صرفا در روستاهاي هايپراندميك انجام و با عمليات مبارزه با مخازن و آموزش ساكنين در مورد راههاي پيشگيري از ابتلا تلفيق گردد، مي تواند در كنترل بيماري موثر باشد.