تحليل ايده «انسان معلق در فضا» بر اساس مدل منطقي سورنسن

ابن سينا ظاهرا با ايجاد شرايطي ذهني و تجربه نا پذير در قالب ايده انسان معلق، در پي اثبات سه مساله برمي آيد؛ وجود نفس، تجرد نفس و حضوري بودن علم به خود. با اين حال، اين ايده و دامنه معرفت بخشي آن، همواره مورد اختلاف فيلسوفان بوده است. به نظر مي رسد يکي از بزرگ ترين عواملي که سبب سرگرداني در تحليل اين ايده شده است، نگاه به اين ايده از دريچه منطق ارسطويي است. بهترين قالب براي تحليل اين ايده، تلقي آن به مثابه يک آزمايش فکري است. اولين بار فيلسوفان تحليلي به معرفي و تشريح آزمايش هاي فکري پرداختند. در اين مقاله، ابتدا به معرفي اجمالي آزما يش هاي فکري و بررسي جايگاه آنان نزد فيلسوفان اسلامي مي پردازيم. سپس مدل پيشنهادي سورنسن جهت صورت بندي منطقي آزمايش هاي فکري را معرفي و در ادامه، ايده انسان معلق را بر اساس اين مدل تحليل مي کنيم. بر پايه مدل سورنسن، آزمايش انسان معلق، هر چند مي تواند جنبه معرفت بخشي خود را حفظ کند، ولي ديگر نمي توان بهره حداکثري از آن برد، بلکه بايد در باب حوزه اثربخشي آن، جرح و تعديلي صورت گيرد. در اين مقاله، نشان داده خواهد شد که ايده مذکور را تنها مي توان در جهت اثبات تجرد نفس به کار گرفت که البته اين امر، خود منوط به پذيرش تعدادي فرضيه کمکي و مفروضات اضافي خواهد بود.