در اين نوشتار مسجد جامع فهرج يزد که يکي از آثار با ارزش معماري ايران در قرون اوليه اسلامي است بررسي مي شود. اين بنا که با مقاله مرحوم استاد محمد کريم پيرنيا به جهانيان معرفي گرديد به عنوان کهن ترين مسجد ايران لقب گرفت. اين تاريخ گذاري بعدها از سوي ساير محققين غربي مورد ترديد قرار گرفت ولي متاسفانه اين تاريخ توسط پژوهشگران داخلي به عنوان مبنا در بررسي معماري اين دوره مورد استناد قرار مي گيرد.
اين پژوهش با بهره گيري از کليه منابع منتشرشده، انجام مطالعات تطبيقي و نيز بررسي ميداني، به ارزيابي مجدد اين بنا مي پردازد و تاريخ ساخت اين مسجد را به قرن سوم هجري (نهم ميلادي) نسبت مي دهد. اين مطالعه نشان مي دهد وجود ويزگي هاي برخي از خصوصيات معماري ساساني نمي تواند به تنهايي دليلي براي ساخت آن در قرن اول و يا دوم هجري باشد.