از آنجا كه قم يكي از شهرهاي تاريخي ايران و نيز مركزيت جهان تشيع است، شناخت ساختار تاريخي و چگونگي پيدايش و مراحل تكوين آن به عنوان الگوي شهر ايران باستان و، از سوي ديگر، الگوي اوليه شهر اسلامي داراي اهميت خاصي است. باوجود تحقيقات ارزشمند مهندس احمد سعيدنيا و مارسل بازن در مورد قم همچنان در بررسي تاريخي ابهاماتي باقي مانده است. اين مقاله در صدد روشن نمودن نقاط ابهام در مورد تاريخ پيدايش شهر قم، با توسل به منابع اصيل تاريخي است. بنابراين، مروري كوتاه در دوره هاي مختلف تاريخ قم، با ردّ فرضيه مارسل بازن و احمد سعيدنيا در مورد تاريخ پيدايش شهر قم و تكوين آن ضروري مي نمايد. بنابراين، به زعم نگارنده قم مدتها قبل از ظهور اسلام شهري بزرگ و آباد بوده و سپس در طول تاريخ بارها به دليل حوادث و اتفاقات تاريخي ويران گشته است.