مفهوم «مکان و تصوير ذهني» و مراتب آن در شهرسازي از ديدگاه «کريستين نوربري شولتز» در رويکرد پديدارشناسي

«کريستين نوربري شولتز» در تبيين نظريات خود در رابطه با معماري و بطور عام تر، «مکان»؛ وامدار انديشه هاي «هايدگر» و «هوسرل» بوده است؛ چنانچه از ديدگاه وي، پديدارشناسي معماري به مثابه پديدارشناسي محيطي بازتعريف دارد. از سويي ديگر، روش پديدارشناسي اين توان را دارد تا به ايجاد محيطهاي واجد معنا و فراخواني «حس مکان»، «روح مکان» و «معناي مکان» بپردازد که مولفه هاي اساسي در هويت مکاني بشمار مي روند؛ بنابراين ضرورت به تدقيق در نظريات اين انديشمند نروژي الاصل در رابطه با مفهوم «مکان و تصوير ذهني» پرداخته شده است. بر اين اساس در اين مقاله در رويکردي پديدارشناسانه، به بررسي پديده مکان از ديدگاه نوربري شولتز پرداخته مي شود تا امکان احراز و بازخواني مفهوم مکان از ديدگاه وي ممکن شود. پژوهش حاضر از روش تحقيق توصيفي و تحليلي در بستر مطالعات اسنادي و کتابخانه اي و با رجوع به مدارک و اسناد مکتوب و غيرمکتوب، بهره برده است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد که از ديدگاه نوربري شولتز مکان، فضايي است که انسان از وجود خود آگاه است و در واقع فضا تنها زماني که به نظامي از مکانهاي بامعنا و بر انگيزاننده احساس براي ما تبديل شود، براي ما زنده مي شود و شکل مي گيرد. وي در بستر برشماري سه اصل براي مکانهاي بامعنا «گونه شناسي، مکان شناسي، و ريخت شناسي» اشاره دارد که «گونه شناسي» از طريق چهار محرک وجود آدمي «حالات روحي، ادراک و فهم، گفتگو و هستي با ديگران» به دست مي آيد. در باب «مکان شناسي» به تقسيم بندي هستومندها به هستومندهاي «با هستي مستقل و مصنوعات بشري» اشاره دارد و در «رويکرد توصيفي» مکان، به چشم اندازها «چشم انداز رمانتيک، چشم انداز کلاسيک، چشم انداز کيهاني و چشم انداز ترکيبي» و مجتع هاي زيستي «آبادي، نهاد، شهر و غيره» و در عين حال، در «رويکرد تحليلي» مکان، به «فضا و کاراکتر» اشاره دارد. در ريخت شناسي نيز به مولفه هاي فضا: «ديالکتيک درون و بيرون، مرکزيت و محصوريت فضايي، مرز و حصار فضايي» و مولفه هاي کاراکتر «ادراک (شناسايي) و جهت يابي» اشاره دارد.