ملاک تمايز مجرد از مادي در فلسفه افلوطين و ملاصدرا

مجرد داراي اقسامي است. عقل و نفس دو قسم مشهور مجردات هستند. در فلسفه افلوطين احد، و موجود مستقل و مطلق در فلسفه ملاصدرا، نيز مجردند. علاوه بر اين سه قسم، نوعي ديگر از مجرد به نام مجرد مثالي در فلسفه اسلامي مطرح است. مجردات در ديدگاه افلوطين و ملاصدرا ويژگي هايي متمايز از ماديات دارند. در مجردات احکامي مثل وجود، وحدت، عليت و علم غلبه دارد و عوارض مادي مانند ماده، حرکت، زمان و مکان از آنها سلب مي شود. البته، هر يک از اين احکام مختصات ويژه اي در هر يک از مراتب تجرد و در دو نظام افلوطين و ملاصدرا دارند. ملاصدرا با رفع تقابل ميان مجرد و مادي گامي در تسهيل ارتباط مجرد و مادي برداشته است، در حالي که افلوطين با طرح انفعال ناپذيري نفس در ترسيم اين ارتباط دچار مشکل شده است.